Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

4-jadval 
Don massasini tabiiy kamayishi. 
Biologik.
Mexanik.
Nafas olish.
Donning unishi.
Mikroorganizmlarning 
rivojlanishi. 
Hasharot 
va 
kanalarning rivojlanishi. 0‘z-o‘zidan qizish.
Kemiruvchilar ta’siri.
Qushlar ta’siri.
Shikastlanish.
Changish.
To‘kilish.
Ikkinchi masala - don mahsulotlarini sifatini pasaytirmasdan saqlash. 
Saqlash amaliyotida don mahsulotlari va urug‘ sifatining pasayishi 
holatlari saqlash jarayonini noto'g’ri tashkil etish va bu mahsulotlami 
saqlash davomida yetarlicha nazorat qilmaslik oqibatida kelib chiqadi.
Uchinchi masala - saqlash mobaynida don mahsulotlari sifatini 
oshirish. Don mahsulotlarining sifatli saqlanishi eng avvalo ularni 
29 

---

yetishtirish omillariga bog‘liq. Yaxshi agrotexnikadayetishtirilgan, to‘la 
pishgan to‘liq donlar sifatli saqlanadi. Bundan tashqari don 
mahsulotlarining sifatli saqlanishini ta'minlash uch un ularga saqlashga 
joylashtirishdan oldin ishlov beriladi. Buning uchun don barcha turdagi 
aralashmalardan tozalanadi. Don va don mahsulotlari namligi davlat 
standartida belgilangan ko'rsatkichga keltiriladi. 
Don va don mahsulotlarini saqlashda belgilangan aniq rejimlarni 
tadbiq etish hamda zamonaviy ilg'or texnologiyalarni joriy etish ham 
mahsulotlarning sifatli saqlanishi garovidir. 
To‘rtinchi masala - mumkin qadar o‘z mehnat va moddiy mablag‘lar 
sarflab yuqori natijalarga erishish, ya’ni mahsulot isrofini kamaytirish, 
hamda sifatini oshirishga erishish. 
Ko‘pgina amaliy tajribalar shuni ko'rsatadiki ishlab chiqarish 
samaradorligini quyidagi usullar bilan oshirish mumkin:
-
mahsulot 
saqlanadigan 
inshootlarni 
tubdan 
yaxshilash 
va 
takomillashtirish; 
-
saqlashga joylashtirishdan oldin mahsulot sifatini izchil nazo rat 
qilish va ularga ishlov berish; 
-
soha mutaxassislarining malakalarini muntazam oshirib borish;
-
zamonaviy i!g‘or texnologiyalarni joriy etish; 
-
ishlab chiqarishni to‘g"ri tashkil etish va mahsulotdan ratsional 
foydalanish. 
Don mahsulotlarining noto‘g‘ri realizatsiya qilinishi ishlab 
chiqarishda ko'pgina isroflarga olib kelishi mumkin. Masalan, pivo ishlab 
chiqarish sanoatida pivobop bo‘lmagan arpa navlarining ishlatilishi pivo 
chiqishi va uning sifatini tushirib yuboradi. Kraxmal patoka ishlab 
chiqarishda makkajo‘xorining kremniyli navlaridan foydalanish maqsadga 
muvofiq emas. Chunki bu navlardan kraxmal chiqishi juda past. Omuxta-
yem ishlab chiqarishda sariq mak- kajo‘xori o‘rnigaoq makkajo‘xorining 
ishlatilishiyemning vitaminli tarkibi hamda ozuqaviylik qiymatini 
o‘zgartirib yuboradi. 
Don va don mahsulotlarining sifatli saqlanishini ta’minlash maq - 
sadida don mahsulotlarini ishlab chiqarish korxonalarida quyidagi 
texnologik tadbirlar yo'lga qo‘yilgan. 
30 

---