Dondan eni, yugonligi va aerodinamik xossalari bilan fark qiluvchi aralashmalarni ajratadigan mashinalar

DONDAN ENI, YUGONLIGI VA AERODINAMIK XOSSALARI BILAN FARK QILUVCHI ARALASHMALARNI AJRATADIGAN MASHINALAR.
1-§. VAZIFALARI, ISHLATILISH URNI VA TURKUMLANISHI
Don qabul qilish va qayta ishlash korxonalarida donni eni, yugonligi va aerodinamik xossalari bilan fark kiluvchi aralashmalardan tozalashda havo-galvirli ajratgichlar ishlatiladi. Bunday ajratgichlar uzida galvirli xamda havoli ajratgichlarning vazifalarini mujassamlashtirgan. havo-galvirli ajratgichlarda don galvirlarda elanib, eni va yugonligi buyicha fark kiladigan yirik va mayda aralashmalardan tozalanadi. Havo okimi don katlamini kesib utib, aerodinamik xossalari bilan fark kiladigan aralashmalarni olib ketadi.

Havo-galvirli ajratgichlar yakka va kush seksiyali, inersion va ekssentrik mexanizmi bulgan tebratgichli, aspiratsiya qilish uchun muljallangan ventilyatorli va ventilyatorsiz, quzgalmas va quzgaluvchan, yassi galvirli va silindrsimon galvirli bulishi mumkin. Ularni yana boshka belgilari buyicha xam turkumlash mumkin.

Elevator va donni qayta ishlash sanoatida A1-BIS-100, A1-BIS-12,

A1-BLS-12, A1-BLS-16, R8-USS-2, R8-USS-200, A1-BIS-100 rusumli Havo-galvirli ajratgichlar kup ishlatiladi.

2-§. A1-BIS VA A1-BLS RUSUMLI HAVO-GALVIRLI AJRATGICHLAR
A1-BIS va A1-BLS rusumli ajratgichlar asosiy tur dondan eni, yug’onligi va aerodinamik xususiyatlari bilan farq kiluvchi aralashmalarni ajratib olish uchun muljallangan. Bu havo-galvirli ajratgichlar yassi galvirli ajratgichlarning yakkol namunasidir.

A1-BIS-100, A1-BLS-100 va A1-BLS-150 rusumli yukori unumdorlikka ega bulgan Havo-galvirli ajratgichlar elevatorlarda urnatiladi.

Un tortish zavodlarining donni tozalash bulimlarida esa A1-BIS-12, A1-BLS-12 va A1-BLS-16 ajratgichlari urnatiladi. Mazkur ajratgichlar asosiy kismlarining tuzilishi buyicha deyarli fark kilmaydilar. Shuning uchun ularning tuzilishini A1-BIS-100 ajratgichi misolida kurib chikamiz (5.1-rasm).

A1-BIS-100 ajratgichi kuyidagi asosiy kismlardan tashkil topgan: galvirli kuzov, kuzovni xarakatlantiruvchi yuritma , pnevmo ajratish kanali, qabul va chikarish moslamalari, asos kismi. Galvirli kuzov uz ichiga ikkita parallel ishlaydigan bulim (1)ni oladi. Bu rusumga mansub bulgan ajratgichlardan fakat A1-BLS-12 ajratgichi bitta bulimdan iborat. Galvirli kuzov asos kismga elastik dengiz kamishi yoki shisha tolali osgichlar vositasida osilgandir. Kuzovning xar kaysi bulimida ikki kavatli galvirlar urnatilgan.

5.1-rasm. A1-BIS-100 ajratgichi.

1 - galvirli korpus; 2 - sinch; 3 - kuzatish tuynugi; 4 - qabul moslamasi; 5- saralash galviri; 6 - elash galviri; 7 - elektrodvigatel; 8 - ponasimon tasmali uzatma; 9 - rezina sharik; 10 - shkiv; 11 - yirik aralashmalar uchun tarnov; 12 – mayda aralashmalar uchun tarnov; 13 - titratgich; 14 - ta’minlagich; 15, 21 - shturvallar; 16 - jalyuzlar; 17 - rezina osgich; 18 - prujina; 19 - pnevmosaralash kanali; 20 - quzgaluvchan devorcha; 22 -dastak; 23 - klapan; 24 - aspiratsiya moslamasi; 25 - elastik yeng; 26 - egiluvchan osgich; 27 - yoritgich.

Yukori unumdorlikka ega bulgan ajratgichlarda xar kaysi kavatda ikkitadan galvirli romlar urnatilsa, tegirmonlarda ishlatiladigan kichik unumli ajratgichlarda esa xar kaysi kavatning uzunligi buyicha bitta galvirli rom urnatiladi.

Elevatorda ishlatiladigan ajratgichlarda boshka Havo-galvirli ajratgichlardan farkli ularok elash galvirlari sifatida uchburchak teshikli galvirlar ishlatiladi. Un tortish zavodlarida ishlatiladigan ajratgichlarning galvirlari uzunchok teshikli bulib, teshik guruxlari uzaro perpendikulyar ravishda joylashtirilgan. Shu bilan birga bu teshik guruxlari shaxmat tartibida uzaro almashib keladi. Teshiklarining bunday joylashuvi galvirning aylanma-uzatilma xarakati paytida maxsulotning elanish samarasini oshiradi. Gorizontga nisbatan saralash galviri 7 5o  0kiyalikda joylashtirilsa, elash galviri esa 8 5o  0burchak ostida urnatiladi.

Buylama va kundalang taxtachalardan tuzilgan yogoch rom galvirosti fazosini xonachalarga buladi. Xar kaysi xonachada turli taglik buylab erkin xarakatlanadigan ikkitadan diametri 35 mm li rezina sharlar (9) joylashtirilgan. Galvirli rom ajratgichning qabul moslamasi tomonidan dastaklar yordamida chikarib-kiritiladi.

Galvirli romni maxkamlash moslamasi 5.2,a-rasmda kursatilgan.

Galvirli romlar (6, 9) kuzov (5)ning yon bikinlari orasiga yunaltirgich guniya (ugolnik)lari (4) ustiga kiskichlar (7) yordamida kotiriladi. Kiskichlar vertikal tekislikda ekssentrik valcha (2) yordamida siljitib kuchiriladi. Ekssentrik vtulka (10) maxsus kalit (3) bilan buralganda kiskichlar (7) galvirli romni kisishi yoki bushatishi mumkin. Yukorigi (9) va pastki (6) galvirli romlar bir vaktning uzida maxkamlanadilar, chunki pastki va yukorigi ekssentrik valchalar pishang (1) bilan boglangandir. Gorizontal tekislik buyicha kiskichlar stopor xalkalari (8) bilan maxkamlanadi. Galvirli romlar bushatilganda kiskichlar galvirdan taxminan (4) mm ga uzoklashadilar. Natijada galvirli romlar qabul tomonidan bemalol chikariladi. Ajratgichning xar kaysi seksiyasi ustiga don aralashmasini ikkita qabul moslamasi (4)ga yetkazib beradigan

tusikli va yuk klapanli bulgich urnatilgan (5.1-rasmga karang).

Qabul moslamalariga kuzatish tuynuklari (3) urnatilgan. Donning

ajratgichdan chikish zonasi sinch kiska kuvuri bilan yeng orkali boglangan aspiratsiya kiska kuvuri (24) orkali aspiratsiya kilinadi. Xar kaysi seksiya kopkogining ustida kuzatish oynasi mavjud.

5.2-rasm. A1-BIS-100 ajratgichining kismlari:

a - galvirli romlarning maxkamlanishi: 1 - pishang; 2 - ekssentrik valcha; 3 - kalit; 4 - yunaltirish guniyalari; 5 - kuzovning bikini; 6, 9 - galvirli romlar; 7 - kiskich; 8 – stopor xalkasi; 10 - ekssentrik vtulka.

b - balansirlash mexanizmi: 1 - press-moydon; 2 - moyutkazgich; 3 - uk; 4 - traversa; 5 - shkiv; 6, 8 - kopkoklar; 7 - rolikli podshipnik; 9 - xalka; 10 - bolt; 11 - debalans yuki.
Ajratgichning kuzoviga joylashtirilgan tarnovlar (11, 12) mos ravishda yirik va mayda aralashmalarni chikarish uchun muljallangan. Galvirli kuzov ponasimon tasmali uzatgich orkali elektrodvigatel (7)dan balansirli mexanizmning shkiviga uzatilgan xarakat tufayli aylanma-uzatilma xarakatga keltiriladi. Ikkita yassi kurgoshin parchasidan tashkil topgan debalans-yuk (11) ikkita bolt yordamida shkivga kotirilgan (5.2,b-rasm).

Pnevmoajratish kanali (19) (5.1-rasm) don massasidan yengil aralashmalarni ajratib olish uchun muljallangan. Ajratgichda ikkita pnevmoajratish kanali mavjud bulib, ularning xar biri galvirli kuzovning mos bulimidan don qabul kiladi. Don elash galviri (6)ning koldigi sifatida qabul kamerasiga yuboriladi va sungra u pnevmoajratish kanalining devorlariga rezina osgich va prujinalar yordamida osilgan titrovchi tarnov (14)ga tushadi. Titrovchi tarnov titratgich (13) yordamida yukori chastotali tebranma xarakat kiladi.

Pnevmoajratish kanalining ichiga xarakatlanadigan devorcha (20) urnatilgan bulib, uning turish xolati Havo okimining urtacha tezligini va maxsulotning ajralish darajasini belgilaydi. Xarakatlanuvchi devorcha ikkita sharnirli boglangan - yukorigi kalta va pastki kismlari shturvallar (15, 21) yordamida boshkariladi. Havo sarfi drosselli tusgich (23) yordamida sozlanadi. Pnevmoajratish kanali korpusining yon tomonlariga kuzatish oynalari urnatilgan bulib, korpus ichiga joylashgan yoritgich yorugida bu oynalardan karab kanal ichida kechayotgan jarayonni bemalol kuzatish mumkin.

A1-BLS rusumli ajratgichda pnevmoajratish kanalining tashki arakatlanuvchi devori butun shishadan yasalgandir. Nur qaytargichi bulgan yoritish chirogi ishchi zonaga yoruglik okimini uzatadi. U kanalning yukorigi kismida joylashgandir. Bunday konstruksiya ajratish jarayonini nafakat yon tomondan (A1-BIS ajratgichlarida shunday), balki pnevmoajratish kanali ishchi zonasining butun maydoni buylab kuzatishga xam imkon beradi. A1-BIS rusumli ajratgichning pnevmoajratish kanali ishlash prinsipi va konstruksiyasi buyicha R3-BAB Havoli ajratgichidan fark kilmaydi. Kanalning asosi kayrilgan profil kurinishida yasalgan bulib, buylama va kundalang tusinlar bilan boglangan ikkita P-simon ramalarni namoyon kiladi. Unga kuzovning osish kurilmalari, qabul va aspiratsiya moslamalari kotirilgan. Ajratgichlarda texnologik jarayon kuyidagicha amalga oshiriladi. Dastlabki don aralashmasi xar kaysi seksiyaga bulgich va qabul kiska kuvuri orkali aloxida ravishda beriladi va kiya moslamalar yordamida (A1-BIS-12 ajratgichida) butun saralash stolining eni buyicha bir tekis katlam xosil kilib taksimlanadi. A1-BIS-100 ajratgichida taksimlash vazifasini klapan bajaradi. Yirik aralashmalar (saralash galvirining koldigi) ajratgichdan tarnov (11) orkali chikarilsa (5.1-rasmga karang), mayda aralashmalar bilan birgalikda don esa saralash galviri (5)ning elanmasi sifatida elash galviri (6)ga tushadi. Mayda aralashmalar (elash galvirining elanmasi) kuzovning tubiga urnatilgan tarnov (12) orkali ajratgichdan chikariladi. Galvirlarda tozalangan don pnevmoajratish kanali (19)ning qabul kamerasi va titrovchi tarnovning ta’minlagichi (14)ga tushadi. Don massasi ta’siri ostida titrovchi tarnov tubi va qabul kamerasining cheti orasida tirkish paydo buladi va u orkali don Havo okimi ta’sir zonasiga tushib koladi. Havo pnevmoajratish zonasiga asosan titrovchi tarnovning ostidan kiradi. Havoning bir kismi kanalga orkadagi devorda joylashgan jalyuzli panjara orkali kirib, pnevmoajratish kanali ichiga chang utirib kolishining oldini oladi. Don katlami orkali utayotgan Havo kanal ichidan yengil aralashmalarni olib utib chuktirish moslamasi - aspiratsiya tizimi bilan boglik bulgan A1-BLS gorizontal sikloniga kelib tushadi. Pnevmoajratish kanalida yengil aralashmalardan tozalangan don ishlov berish uchun keyingi boskichga yuboriladi.

Ajratgichda jarayonni sozlash va tartibga solish amallari kuyidagi tartibda utkaziladi. Ajratgich kavatga urnatilgandan sung rezbali birlashmalarning tortilganligi, galvirli romlarning ishonchli ravishda kotirilganligi, titrovchi tarnovning tugri urnatilganligi tekshiriladi. Mashina bekorga salt ishlab turgan paytda noxos shovkinlar, tebranishlar, takillashlar bulmasligi, podshipniklarning xarorati esa 60⁰ C dan oshib ketmasligi kerak.

Ajratgichga don berilganda galvirli korpusning ikkala seksiyasiga va saralash galvirining eni buyicha bir tekisda taksimlanishi tekshiriladi. Galvirli kuzov xarakatining ravonligi nazorat kilinadi. Pnevmoajratish kanali titrovchi tarnovining ustidagi qabul kamerasi don bilan xaddan tashkari tulib ketmasligi va changib ifloslanmasligi ta’minlanadi. Asta-sekin mashinaga berilayotgan don mikdori pasportda belgilangan unumdorlikka yetkazib boriladi, bunda saralash galviri koldigidagi yarokli donlarning mikdori 2 % dan oshmasligi lozim. Pnevmoajratish kanalining ishini tartibga solib sozlash kuyidagicha amalga oshiriladi.  .Shturvallar (15 va 21) (5.1-rasmga karang) yordamida xarakatlanuvchi devorcha vertikal yoki kanalning pastki kismiga nisbatan biroz toraygan xolatda urnatiladi. Sungra dondan yengil aralashmalar samarali ajralishini ta’minlash maksadida kanalning yukorigi kismida uning enini uzgartirib Havo rejimi sozlanadi. Drosselli zaslonka (23) yopik xolatda bulishi kerak. Bunda kanalning eni buyicha Havo okimi tezligining bir tekis taksimlanishi ta’minlanadi. Aspiratsiya tarmogida Havo yetarlicha siyraklashmagan bulsa, kanalning yukori kismida uning eni kichraytiriladi. Pnevmoajratish kanalida Havoning tezligi 4...6 m/s ga teng bulishi kerak.

Titrovchi tarnovning tebranish amplitudasi titratgich (13)ning yukorigi va pastki kismlarida kushalok kilib urnatilgan maxsus yuklarni siljitish yuli bilan sozlanadi. Titrovchi tarnovning tebranish amplitudasi taxminan 3 mm ga teng bulib, bunda debalans yuklar bir-biridan 100...110 mm masofaga siljitib urnatiladi. Yuklar bir-biriga yakinlashtirilganda tebranish amplitudasi oshadi. Pnevmoajratish kanalining unumdorligini oshirish uchun titrovchi tarnovning amplitudasini 4...5 mm gacha orttirish mumkin. Ampli tudani sozlash paytida shu narsaga aloxida e’tibor berish kerakki, bunda titratgichning yukorigi va pastki kismlarida joylashgan yuklar bir xil masofaga siljigan bulsin. BIS va BLS rusumli Havo-galvirli ajratgichlarning texnikaviy tavsifi kuyidagi jadvalda keltirilgan.

Quyida ajratgichning texnikaviy tavsifi keltirilgan. A1-BIS-100 ajratgichining texnikaviy tavsifi

Unumdorligi, t/soat...............................100

Galvirli barabanlar, dona..........................4

Elash galvirlari, dona..............................8

Saralash galvirlari, dona...........................4

Elektrodvigatellar, dona...........................6

Elash galvirlarining umumiy maydoni, m 52 0............7,5

Havo sarfi, m 53 0/soat..............................14000

Rotor aylanishining burchakli tezligi, rad/s.........12

Galvirlarning tebranish amplitudasi, mm..............8

Elektrodvigatellar kuvvati, kVt.....................9

Gabarit ulchamlari, mm:

buyi............................................3100