Доктори X. А л и у л о в Та ризчи — ф алсаф а фанлари доктори А. А Х м ед о в

1 
Ф арабий. Сущ ества вопросов: И збранны е произведения мысли­
телей Ё лиж него и С реднего Востока. М., 1968, 171- бет.
42

---

Форобий таъ л и м о т и д а , б ар ч а ер ва осмон с а т^ л ар н
ж й см ли к, яъ ни м од д ий лик хоссаснга эга. Б а р ч а н арса- 
л а р н и у олти турга булади; осмон ж и см л а р и , а ^ л л и
^ ай в о н л а р (о д а м ), а ^л с и з ^ай в он лар, 5'симликлар, ми- 
н е р а л л а р х ам д а турт элемент — олов, хаво, тупроц ва 
сув. Сунгги турт элемент ж и см л и к ва моддийликнинг, 
бин обари н ^ а м м а ж и см л а р н и н г асоси булиб, 
м атерия- 
нинг энг оддий (содда) турл ари д ир, ж и см ла р н и н г кол- 
ран беш тури эса ана шу б ирл ам чи э лем ен тларн ин г i^y- 
ш илиш и н а т и ж а с и д а в у ж у д га келган.
Форобий т а ъ к и д л а ш и ч а , «Х а м м а н а р с а л а р учун у м у ­
мий ж и см — олам ди р, о л а м д а н т а н щ а р и д а ^еч н арса 
й у ^ » 1. Ж и с м б ули ш хи слати м а в ж у д х а м м а н а р с а л а р - 
нинг хусусиятидир.
Форобий т а б и а т ^од и сал ар и га, м а в ж у д о тн и тал^и н
э тиш да уз д а в р и таб и атш ун осл и к ф ан л ар и н и н г юту^- 
л а р и д а н келиб читали.
И л м л ар таснифи ^а^ и д а. Форобий б и л и м ларн н ам а- 
лнП (касб, хунар) ва иазарип (ф ан) 
1
\исмга б улади . 
И л м л а р н и н г м а и б а и — бу вужуддмр, унинг турли хусу- 
сият ва сифатидир.: Н а за р и й билим д ои ра си да ф а л с а ф а
асосий уринни э гал лай д и . Форобий ф икрича, ф а л с а ф а
б орлицнинг мо^ияти ^ а ^ и д а , бутун м а в ж у д н а р с а л а р - 
нинг мазмуни х а с и д а м у к а м м а л в а тулик; билим бера- 
диган ф ан булиб, билимниг боищ а ту р л а р и д а н , хусусан, 
а м а л и й б и л и м д ан ф а р ^ ^ н л ад и в а узининг ^онун ва 
ц о и д а л а р и г а эгадир. Ф оробий да хам урта а с р л а р г а хос 
ф а л с а ф а
« ф ан л ар н и н г фани» 
туш унчаси уз 
аксини 
топди.
Форобий ц адим ги Греция м у т а ф а к к и р л а р и н и н г ф а л ­
с а ф а илми, ж у м л а д а н , Шарк; ф а л с а ф а с и н и р и вож ланти- 
р и ш д аги ролини бир неча а с а р и д а махсус т а ъ к и д л а б
к ^ р с а т а д и 2.
Форобий ^ р т а аср ш а рои ти д а б ар ч а м а ъ л у м б улга н
ф а н л а р н и н г биринчи 
энг м у к а м м а л
таснифини ярат- 
ди. Форобийнинг ф ан л ар н и келиб чикиш и в а таснифи 
^ а ^ и д а г и го ял ар и унинг лотин ти лига т а р ж и м а этил-