Доктори, проф. Э. Шерназаров


-расм. Калтарнинг ташки тузилиши: 1 - боши, 2 - буйни, 3 - каноти, 4 - думи, 5 -



Download 27,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet208/392
Sana27.03.2022
Hajmi27,26 Mb.
#513337
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   392
Bog'liq
Zoologiya (xordalilar) - S. Dadayev, Q. Saparov

153-расм. Калтарнинг ташки тузилиши: 1 - боши, 2 - буйни, 3 - каноти, 4 - думи, 5 -
бурун тешиги, 6 - устки тумшуги, 7 - тили, 8 -кулок тешиги, 9 -бармоклари, 10 - илиги.
263
www.ziyouz.com kutubxonasi


Кушлар тумшуги ёрдамида озик; йигади, купчилиги озикни тумшуги билан 
майдалайди, уя куради, душманлардан узларини химоя килади. Умуман кушлар 
тумшугининг катталиги ва шакли озик турига караб турли кушларда хар хил 
булади (154-расм).
154-расм. Кушлар тумшугининг турли-туманлиги: 1 - сорники, 2 -4 - балчикчиларники
(2 - бигизтумшукники, 3-узунбурун балчикчиники, 4 - якантовук; (лойх^рак)ники,
5 - колибриники, 6 - кизилиштоннихи, 7 - туканники, 8 - сакокушники, 9-11 - доихур
кушлар ники (9 - зябликники, 10 - болтатумшук (дубонос)ники, 11 - кайчитумшук
(клёст)ники, 12-13 - хашаротхурларники, (12 - пеночканики, 13 - тентаккушники),
14-15 - сувда сузувчи кушлар ники (14 - ёввойи Урдакники, 15 - черакнкки).
Тумшуги асосида бурун тешиклари жойлашган, Бошининг икки ёнида 
йирик кузлари булиб, уларда устки ва пастки ковоклардан ташкари юмгич 
пардалари хам бор. Кузларидан оркарокда бирмунча пастда патлари орасида кулок 
тешиклари жойлашган. Айрим кушлар (кирговул, кур)нинг бопщда гуштдор 
хосил ал ари- тарок ва хдлкалар булади. Умуман, кушларнинг гавдаси (каптар, карга, 
чумчук) нисбатан кичик боши, узун харакатчан б$?йни, тухумсимон танаси 
хамда бир жуфтдан оёк ва канотлардан иборат. Хавода улар бошини олдинга 
чщариб, оёкдарини танасига тортиб ёки оркага узатиб учади. Бунда уларнинг 
танаси хаво каршилигига камрок учрайдиган шаклга келади. Кушларнинг думи 
кичрайиб, гуштдор кичкина думбокка айланган, бу думбокда елпигичдек ёзила 
оладиган узун-узун сербар патл ар булади. Узгариб, канотга айланган олдинги
264
www.ziyouz.com kutubxonasi


оёклари лотинча «Z» харфи шаклида булади, яъни бу оёкларининг учта асосий 
булими бир-бирига нисбатан бирор бурчак остида туради ва шунга кура 
бутунлай ёзила олмайди.
Тери коплами. Кушларнинг териси юпка ва курук булиб, унда хеч кандай 
суяк тузилмалари йуклиги, патлардан ташкил топган шох коплагичининг 
борлиги ва безларнинг булмаслиги билан характерланади.
Купчилик кушларда факат дум 
тубининг устига урнашган дум бези 
бор. Дум бези узидан секрет чикаради. 
Кушлар тумшуги ёрдамида патларини 
шу секрет билан ёглайди. Бу ёгли сек­
рет патларни сув билан хулланишдан 
саклайди. Дум бези, айнщса сувда 
сузувчи кушларда яхши ривожланган
Курукдикда (чулда) яшовчи 
баъзи 
кушларда (туякушлар,тувалокдар) бу без 
булмайди. Дум безининг секрета куёш 
нури таъсирида «Д» витаминига айлана- 
ди, буки кушлар патларини тозалаш 
вактида ютади.
Кушлар танаси ташки томондан 
шох ортикдари-патлар, пат-парлар, ха­
кикий парлар, ипсимон патлар ва 
килчалар билан копланган (155-раем).
Контур патлар. Вояга етган куш­
нинг устини коплаб турадиган патлар- 
нинг куп кисмини контур патлар ташкил 
этади. Бу патлар жойлашишига караб 
турли номлари бор, яьни дум усти 
патлари, кулок коплагич патлари ва 
хоказо.
Кушларнинг дум пати ёки кокув- 
чи канот патларидан бир донасини 
юлиб олиб, тузилиши билан таниши- 
ладиган булса, типик пат эгилувчан ук 
ва бирмунча юмшок ён пластинка - 
ташки хамда ички елпигичлардан ибо- 
ратлигини куриш мумкин. Пат уки- 
нинг устки узун кисми тана, елпигич- 
сиз пастки кисми эса калам учи 
дейилади, калам учининг тубида те­
шиги бор (156-расм).
Кокув патларининг ички елпи- 
гичлари ташки елпигичларига нисбатан

Download 27,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   392




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish