|
Doimiy tokning odam Ta'nasi to’qimalariga ta'siri Burhonov Samandar Elektr toki haqida tushuncha. Kundalik shariotdan elektr tokini barcha biladi. Elektr toki tramvay, trolleibus, elektropoezdlarni harakatga keltiradi, uy va kuchalarni yoritadi, telefon, telegraf, radioni ishlatiladi va hokazo. - Elektr toki haqida tushuncha. Kundalik shariotdan elektr tokini barcha biladi. Elektr toki tramvay, trolleibus, elektropoezdlarni harakatga keltiradi, uy va kuchalarni yoritadi, telefon, telegraf, radioni ishlatiladi va hokazo.
- Elektr toki deb, elektr zaryadlarining tartibli harakatiga yoki zaryadlarning ko`chishi ilan bogliq bo`lgan elektr maydonning tarqalishiga aytiladi
Elektr toki deb, kompensasiyalashmagan ortiqcha musbat yoki manfii zaryadlarning tartibli harakatiga aytiladi. O`tkazgichlar ichidagi elektr maydoni sababli hosil bo`lgan elektr tokiga o`tkazuvchanlik toki deb ataladi. Lekin elektr tokini bundai tor manoda tushunish kerak emas. Masalan, zaryadlangan jismlar (yomgir tomchisi, suniy yo`ldosh va shu kabilar) ning fazodagi tartibli harakatidan ham elektr toki hosil bo`ladi. Bunday tok boshqa turdagi toklardan farqli ravishda konveksion tok deb ataladi. - Elektr toki deb, kompensasiyalashmagan ortiqcha musbat yoki manfii zaryadlarning tartibli harakatiga aytiladi. O`tkazgichlar ichidagi elektr maydoni sababli hosil bo`lgan elektr tokiga o`tkazuvchanlik toki deb ataladi. Lekin elektr tokini bundai tor manoda tushunish kerak emas. Masalan, zaryadlangan jismlar (yomgir tomchisi, suniy yo`ldosh va shu kabilar) ning fazodagi tartibli harakatidan ham elektr toki hosil bo`ladi. Bunday tok boshqa turdagi toklardan farqli ravishda konveksion tok deb ataladi.
Elektr toki odam tanasiga termik (issiqlik), elektrolitik va biologik ta’sir etishi mumkin. Natijada odamning nafas olishi, yurak faoliyati, moddalar almashuvi, qon tarkibi va boshqa a’zolarida o’zgarishlar kuzatiladi. Elektr toki odam tanasiga termik (issiqlik), elektrolitik va biologik ta’sir etishi mumkin. Natijada odamning nafas olishi, yurak faoliyati, moddalar almashuvi, qon tarkibi va boshqa a’zolarida o’zgarishlar kuzatiladi. - Termik ta’sir teri to’qimasi hujayralarini qizishidan kuyib ketishigacha olib kelishi mumkin. Termik kuyish to’rt darajada ifodalanadi: termik qizarish, pufakchalar hosil bo’lishi, teri yuzasining mo’rtlashishi va teri to’qimasining to’liq kuyib ketishi.
Elektrolitik ta’sirda esa, qon tarkibidagi yoki hujayralar tarkibidagi tuzlarning parchalanishi natijasida qonning fizik va kimyoviy xussusiyatlari o’zgarishiga olib keladigan holat tushuniladi. Elektrolitik ta’sirda esa, qon tarkibidagi yoki hujayralar tarkibidagi tuzlarning parchalanishi natijasida qonning fizik va kimyoviy xussusiyatlari o’zgarishiga olib keladigan holat tushuniladi. - Elektr tokining biologik ta’siri natijasida muskullarning keskin qisqarishi tufayli inson organizmidagi tirik hujayralar to’lqinlanadi, mushaklar keskin ravishda qisqaradi. Ya’ni, inson o’z organizmini boshqara olmaydi, natijada inson uchun xayot faoliyatining ba’zi bir funksiyalari bajarilmay qoladi: nafas olishning yomonlashuvi, qon aylanish tizimining ishlamay qolishi va x.k.Insonni tok urish holati to’rt darajada baholanadi:
I-daraja – muskullar qisqaradi, inson tok ta’siridan chiqib ketadi, xushini yo’qotmaydi; I-daraja – muskullar qisqaradi, inson tok ta’siridan chiqib ketadi, xushini yo’qotmaydi; II-daraja – muskullar qisqaradi, inson xushini yo’qotadi, ammo yurak va nafas olish faoliyati ishlab turadi; - III-daraja – inson xushini yo’qotadi, nafas olish tizimi yoki yurak urishi to’xtab qoladi;
- IV-daraja – klinik o’lim holati, bunda insonda xech qanday xayot alomatlari (qon aylanishi, nafas olishi, yurak urishi) ko’rinmay qoladi
Klinik o’lim holati bu xayot bilan o’lim oralig’i bo’lib, ma’lum vaqtgacha inson ichki imkoniyatlar hisobiga yashab turadi. Shu holatda yurak faoliyati va nafas olishi to’xtaydi, insonda hech qanday hayot alomatlari sezilmaydi. Klinik o’lim holati 5-8 minut davom etadi. Shu davrda hech qanday yordam berilmagan taqdirda miya hujayralari parchalanib, qaytarilmas — biologik o’limga o’tib ketadi. Klinik o’lim holati bu xayot bilan o’lim oralig’i bo’lib, ma’lum vaqtgacha inson ichki imkoniyatlar hisobiga yashab turadi. Shu holatda yurak faoliyati va nafas olishi to’xtaydi, insonda hech qanday hayot alomatlari sezilmaydi. Klinik o’lim holati 5-8 minut davom etadi. Shu davrda hech qanday yordam berilmagan taqdirda miya hujayralari parchalanib, qaytarilmas — biologik o’limga o’tib ketadi. - Biologik o’lim — qaytarib bo’lmaydigan jarayon bo’lib, organizmdagi biologik jarayonlar butunlay to’xtashi bilan tavsiflanadi, shuningdek, organizmdagi oqsil parchalanib ketadi. Bu klinik o’lim vaqti tugagandan keyin ro’y beradi.
Elеktr toki bilan jarohatlanishlar umuman olganda 0,5-1,0 % ni tashkil etadi. Ammo ulardan elеktr toki natijasida o`lim bilan tugagani 20-40 % ga to`g`ri kеladi. Elеktr toki bilan jarohatlanishlar umuman olganda 0,5-1,0 % ni tashkil etadi. Ammo ulardan elеktr toki natijasida o`lim bilan tugagani 20-40 % ga to`g`ri kеladi. Elеktrjarohat- elеktr toki yoki elеktr yoyi ta’siri natijasida kеlib chiqqan jarohatdir. - Elеktr tokidan har xil sharoitlar: sim yoki tok o`tkazuvchi ochiq qismlarga tеgib kеtishdan, himoyalanganligi buzilgan bo`lsa, yoy orqali elеktr tokini ta’sir qilishi, uskunalarning mеtall qismlariga tеgib kеtishdan, tasodifan kuchlanish ostiga tushib qolish, elеktr uzatuvchi qismlarga katta o`lchamli mashinalarning(avtokranlar, don o`rish va paxta tеrish kombaynlari) ruxsat etilmagan darajada yaqinlashuvi va boshqalarda jarohatlanish mumkin.
E’tiboringiz uchun rahmat! - E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
