Днк нинг реплекацияси ва транскрипцияси

Poxviridae oilasi (ingl. Pox – yara, chechak) tabiiy chechak qo‘zg‘atuvchidan tashqari bir qator avlodlari boshqa umurtqaliklar va h+asharotlarda shunga o‘xshash kasalliklar qo‘zg‘atadi.. Ortopoxovirus avlodiga tabiiy chechak virusi, maymunlar chechagi virusi va ospovaksina kiradi.
Bu avlodni hamma vakillari hayvon viruslari ichida eng yiriklaridir,virionlari parallelepiped shaklida, ularning o‘lchamlari(300- 450)x(170-260) nm ga yetadi. Ular eng murakkab tuzilgan viruslardir. Elektron mikroskop tagida kuzatilganda xuddi qirralari doiraga o‘xshatilgan g‘ishtlarga o‘xshaydi. G‘isht ichida gantelsimon markaziy “yadro” yoki “nukleoid” joylashgan. U oqsil bilan bog‘langan m.m (85-250) .10⁶DNKga ega. Gantelning ikki yonboshida – 2 oval shaklli tanacha mavjud. Butun bu qurilma – ko‘p qismi zararlagan h+ujayra membranasidan tashkil topgan qo‘shimcha tashqi qobiq- superkapsid bilan o‘ralgan.
Shu yo‘sinda virus o‘zi egallagan h+ujayra xududini egallaydi, o‘zgani mulkini yomon maqsadida o‘zlashtiradi. Virus tarkibida yana 30 dan ortiq xar xil (o‘zini qayta qurish fermentlari bilan bir qatorda) oqsillarga ega. Bu virus boshqa ba’zi viruslarga o‘xshab faqat nukleoproteiddan tuzilgan(birinchi ochilgan virus – TMV ga o‘xshash faqat nuklein kislota va oqsildan tuzilgan) bo‘lib qolmasdan, bu bakteriya h+ujayrasini miniatyura h+olatini eslatadigan murakkab sistemadir (- rasm).
Ko‘payishi.Ko‘payishi h+am boshqa DNK tutuvchi viruslarga o‘xshab yadroda emas, balki tsitoplazmadadir. U avvalo ustida joylashgan maxsus retseptorlar orqali h+ujayraga kiradi va nuklein kislot superkapsid va ichki oqsillardan ozod bo‘ladi
Va o‘zining tarkibiy qismlarini sintez qiladi.Ular keyinchalik mustaqil ravishda tayyor virionlar ishlab chiqadi.Yangi virus zarralari zararlangan h+ujayra ustida kurtaklanib, h+ujayradan chiqish jarayonida o‘zi yetilgan h+ujayra membranasini bir qismiga o‘raladi. Ular ko‘paygan h+ujayrani butunlay parchalab(lizis) tashqariga chiqishi h+am mumkin.Optimal sharoitda butun ko‘payish sikli 6 soatni tashkil qiladi.Tabiiy chechak virusi h+ujayrada ko‘payganda tsitoplazmada yorug‘lik mikroskoplarida ko‘rinadigan kiritmalar-to‘plamlar h+osil qiladi. Birinchi marta bu to‘plamlarni 1892y.da G. Gvarniyeri kasallangan quyon ko‘zining shox pardasini o‘rganish jarayonida kuzatadi.
Antigenlari.Virus tarkibida birqancha antigenlar – nukleoproteidlar (h+amma chechak viruslariga xos), eruvchi antigenlar va gemagglyutininlar bor.
Chechak viruslari oilasining vakilliri orasidagi umumiy antigenlarni borligi ular orasida rekombinatsiya imkoniyatlarini borligini ko‘rsatsa, u o‘z navbatida yangi antigen variantlari paydo bo‘lishi imkoniyatlarini beradi. Orthopoxvirus avlodi novirion gemagglyutinini sintezlaydi.

Parapoxvirus
( - rasm).Poksvirus (yashil rangda ko‘rsatilgan)xo‘jayin-xujayraga
kirishida o‘zini xuddi chiqindidek tutadi (qizil rangda ko‘rsatilgan)
bu h+ujayrani uni yutishiga majbur qiladi.