Диссертацияси илмий раҳбар: и ф. н., доцент Г. М. Хусанова самарқанд 2020

2.2. Самарқанд вилояти қишлоқ жойлари аҳоли бандлигининг 
кўрсаткичлар таҳлили. 
Иш билан таъминлаш соҳасида ишга яроқли фуқароларнинг меҳнат 
фаолиятини эркин танлаб олиниши ва аҳолининг ёшлар, аёллар, ногиронлар 
каби гуруҳининг меҳнат фаолиятини эркин танлаб олиш имкониятини 
берувчи иқтисодий ва ташкилий шарт-шароитлар яратиш, уларни қўллаб-
қувватловчи ташкилий тадбирларни амалга оширувчи ёрдамчи воситалардан 
фойдаланиш зарур.

---

42 
2.2.1-жадвалдан кўриниб турибдики, Ўзбекистон Республикаси меҳнат 
ресурслари таркиби буйича шаҳар аҳолиси қишлоқ жойлардаги меҳнат 
ресурслари 2018 йилда жами меҳнат ресурслари сони бўйича 18829,6 минг 
кишини, шундан қишлоқ жойлардаги меҳнат ресурслари 8797,1 фоизни 
Самарқанд вилоятида эса шаҳар жойлардаги меҳнат русурслари 2018 йилда 
2103,4 минг кишини шундан қишлоқ жойлардаги 1261,7 минг кишини 
ташкил этиб барча йиллар кесимида ўсиш даражаси давом этмоқда. (2.2.1-
жадвал) 
2.2.1-жадвал 
Самарқанд вилояти бўйича меҳнат ресурслари сони тўғрисида 
маълумот
20
 
минг киши 
Йиллар 
Ўзбекистон Республикаси 
Самарқанд вилояти 
Жами 
шундан:
қишлоқ 
Жами 
шундан: 
қишлоқ 
2013
17 814,1 
8 214,6 
1 973,8 
1 159,8 
2014
18 048,0 
8 366,5 
2 003,8 
1 185,1 
2015
18 276,1 
8 507,7 
2 033,6 
1 206,6 
2016
18 488,9 
8 645,6 
2 058,2 
1 225,5 
2017
18 666,3 
8 716,8 
2 079,6 
1 244,6 
2018
18 829,6 
8 797,1 
2 103,4 
1 261,7 
20
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитасининг маълумотлари асосида муаллиф томонидан 
тузилди.

---

43 
Қишлоқ жойларда меҳнатга лаёқатли ёшдаги фуқаролар бутун 
аҳолининг бир қисми бўлиб, уларнинг сони демографик омил таъсирида 
ўзгариб туради. Уларнинг қанча бўлиши тегишли ёшлардаги ўлим 
даражасига боғлиқ бўлади. Бу шунингдек, меҳнат қилиш ёшига етган ёшлар
билан пенсия ёшига етган фуқаролар сони ўртасидаги нисбатга ҳам боғлиқ. 
Ўлим қанчалик кам бўлса ва меҳнат қилиш ёшига етган фуқаролар бу ёшдан 
чиққан кишиларнинг ўртасидаги фарқ қанчалик юқори бўлса, меҳнат қилиш 
қобилиятига етган кишилар сони шунчалик кўп бўлади ёки аксинча. 
Самарқанд вилоят қишлоқ жойлари аҳолиси иқтисодиётнинг норасмий 
секторида ҳам ишлашади. Аммо, уларнинг сони йилдан-йилга камайиб 
бориши мумкин. Чунки, вилоятда иш билан таъминлаш хизмати фаолият 
кўрсатмоқда.
Меҳнат ресурсларининг иқтисодиёт тармоқлари бўйича тақсимоти 
объектив зарурият ҳисобланиб, у кишилк жамиятининг барча ижтимоий-
иқтисодий жараёнларига хосдир. Меҳнат ресурсларининг иқтисодиёт 
тармоқлари бўйича бандлиги Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотларнинг 
иккинчи асосий босқичини ҳаётга жорий қилиш даврида долзарб 
ҳисобланади. 
Иқтисодиётда банд бўлганларнинг соҳалар бўйича тақсимланиши 
ижтимоий меҳнат тақсимоти ва унинг қонуниятлари билан чамбарчас 
боғлиқдир. Ҳар бир минтақа меҳнат ресурсларининг касбий, малакавий ва 
функционал салоҳиятидан фойдаланиш даражаси умумий, хусусий ва 
алоҳида тақсимотидаги ўзгаришларни акс эттиради. Моддий ишлаб чиқариш 
ва номоддий ишлаб чиқариш соҳаларида банд бўлганларнинг нисбатидаги 
ўзгаришлар ва фарқлар ўз навбатида ижтимоий тараққиёт қонуниятларига 
таъсир этади. 
Ўзбекистон Республикаси ва Самарқанд вилояти меҳнат ресурслари 
бандлиги кўрсаткичлардаги ўзгаришлари иқтисодиётнинг йирик тармоқлари 
ва соҳалар бўйича таҳлил қилиш ўзига хос хусусиятларни аниқлашга имкон 

---

44 
беради. Қуйидаги маълумотларга асосланиб меҳнат ресурслари даражасини 
таҳлил қилиб чиқамиз. (2.2.2-жадвал) 
2.2.2-жадвал