Диссертацияларининг асосий илмий натижаларини чоп этиш тавсия этилган илмий нашрлар ва Россия

O'zbekiston Respublikasidagi oliy o'quv 
yurtlariga besh balllik bilimlarni baholash tizimiga 
o'tish bilan [5] savol paydo bo'lishi mumkin-
masalan, test natijasini qanday baholash mumkin? 
Testda to'plangan xi ballarni bi imtihon ballari bilan 
moslashtirish uchun (5-balli itizimi) test baholarini 
normallashtirish taklif etiladi:
x
i
=x
i
 (x
max
/5)=(5 x
i
) / x
max
 
(3)
bu yerda
x
i
– i-dagi mezon, 
x
max
– test uchun 
maksimal bali.
Bunday holda, bitiruvchi kompetentsiyasini 
baholash uchun ko'plab o'zgaruvchilarga bog'liq 
bo'lgan funktsiya qo'llaniladi: 
q=f(x
1
x
2
,..,x
n
) (4)
bu yerda 
х
1
,х2,…,х
n
 – K
mezonining bazisi. 
Bu holda tanlangan kompetentsiyalar modeliga 
muvofiq, biz quyidagilarni qabul qilamiz: 
х
1
– 
talabalarni fanlardan olingan nazariy bilimlar natijasida 
shakllantirilgan kompetensiyalarining baholari; 
х
2
– 
olingan nazariy bilimlardan amaliyotda foydalanish 
ko'nikmalari uchun talabalarning baholari (kurs ishlari, 
bitiruv malakaviy ishlari, kasbiy sohasidagi fanlararo 
masalalarni yechish, muammoni hal qilishda matematik 
apparatni va tabiiy fan bilimlarini qo'llash va hokazo);
х
3
– tegishli fanlar bo'yicha samarali individual va 
jamoaviy ishlash uchun zarur bo'lgan bitiruvchining 
ijtimoiy va shaxsiy kompetentsiyalarini baholash va 
boshqalar. 
Funktsional bog’liqlikni tanlash (polinomial, 
logarifmik va boshqalar) kompetensiyani baholashning 
aniqligiga bog'liq.
q-funktsiyaning to'liq differentsialini hisoblash 
orqali: 
(5)
/bu yerda 
dx
i
– kompetentlikning 
i
-dagi 
komponentasini baholashning aniqligi/ kompetentlikni 
baholashning aniqligi belgilanadi. Uning ishonchliligini 
oshirish uchun xatolikni kamaytirish tavsiya etiladi: 
(6)
Polinomial shaklidagi keyingi matematik model 
kompetensiyalarni baholash uchun namuna bo'lib 
xizmat qiladi:
Q=b
1
x
i
+b
2
x
2
+…+b
n
x
n 
 
(7)
bu xususiy kompetensiyani baholashga imkon 
beradi. 
Har bir 
x
i
mezoni 
b
i
koeffitsienti bilan tartibga 
solinadi, bu uning ahamiyatini yoki vaznini aks 
ettiradi. Shu bilan birga, barcha mezonlar uchun bir-
biri bilan miqdoriy mosligiga ruxsat beriladi (buning 
uchun ular normallashtiriladi). Har bir kompetensiyani 
shakllantirish uchun o'quv dasturining turli xil fanlarini 
nazarda tutganligi sababli, har bir kompetenlik uchun 
olingan raqamli qiymatlarni solishtirish imkoniyatini 
ta'minlash uchun o'rtacha bahodan foydalanish tavsiya 
etiladi. 
(8)
bu yerda 
q
– xususiy kompetensiyani baholash; 
d
i
, 
k
i
, b
i
 
– uch turdagi nazorat bo'yicha talaba yutuqlari; 
– muhimlik koeffitsiyentlari. 
Xususiy kompetensiyalar kasbiy faoliyat sohalarini 
shakllantiradi, bu quyidagicha ifodalanishi mumkin: 
Q
j
 = f(q
1
, q
2
, …, q
n
),
(9)

---

11
№ 2 (13)
Апрель-июнь, 2021 йил
bu yerda 
q
1
, q
2
, …, q
n
 – j
-dagi professional faoliyatni 
tashkil etuvchi xususiy kompetensiyalar.