Диссертацияларининг асосий илмий натижаларини чоп этиш тавсия этилган илмий нашрлар ва Россия

Якуний қарорга келиш учун қуйидаги қўшим-
ча кўрсаткичлардан ҳам фойдаланиш мумкин:
- қисқа муддатли қарз ва ўз маблағларининг 
нисбат коэффициенти – Ўқк;
- ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш 
коэффициенти – Қфк;
- асосий воситаларнинг эскириш коэффициенти 
– Авэк.
Бунда молиявий таҳлил этилиши лозим бўл-
ган корхона, яъни лизингга олувчилар қуйидаги 
кўрсаткичлар орқали танлаб олинади:
- пуллик мажбуриятлар ва мажбурий тўловлар 
бўйича уларни тўлаш кунидан уч ойдан ортиқ муд
-
дати ўтган кредиторлик қарзларининг мавжудлиги;
- корхонанинг тўловга қобилиятсизлиги, яъни 
қисқа муддатли қарзларини жорий активлари билан 
қоплай олмаслиги;
- паст рентабеллилик ёки зарарлилик.
Ҳар бир кўрсаткичга қисқача тўхталиб ўтамиз. 
Тўлов қобилияти (қоплаш) коэффициенти нафақат 
дебиторлар билан ўз вақтида ҳисоб-китоб қилиш 
ва тайёр маҳсулотни қулай шароитда сотиш шар
-
ти билан, балки бошқа моддий жорий (айланма) 
маблағлар элементлари шароитида баҳоланувчи 
корхонанинг тўловга қобиллигини кўрсатади. Ко
-
эффициентнинг камайиши корхона тўлов имкони
-
ятларининг пасайиши ҳақида хабар беради.

---

111
№ 2 (13)
Апрель-июнь, 2021 йил

---

112
Iqtisodiyot: 
tahlillar va prognozlar
Ушбу кўрсаткичларнинг якуний моҳияти қуйидаги жадвалда келтирилган (1-жадвал).
1-жадвал
Миллий иқтисодиётимизда хўжалик юритувчи субъектлар молиявий ҳолатини аниқлашда 
қўлланиладиган молиявий кўрсаткичлар ва уларнинг моҳияти
№
Кўрсаткичлар
Якуний кўрсаткич 
моҳияти
Молиявий ҳолат
1
Тўловга қобиллик коэффициенти
>1,25
Корхона тўлов қобилиятига эга
2
Ўз айланма маблағлари билан 
таъминланганлик коэффициенти
Ўз айланма маблағлари 
билан таъминланганлик 
коэффициенти
≥ 0,2
Ўз 
айланма 
маблағлари 
билан 
таъминланган
3
Рентабеллик коэффициенти
< 0
Зарар кўриб ишлаётган
0 <
Р
к
< 0,05
Корхона паст рентабеллик
4
Ўз ва қисқа муддатли қарз 
маблағларининг 
нисбат 
коэффициенти
> 1
Молиявий таваккалчилик мавжуд эмас
5
Ишлаб чиқариш қувватларидан 
фойдаланиш коэффициенти
> 0,5
Корхона ишлаб чиқариш қувватларидан 
фойдаланиш даражаси юқори
6
Асосий воситаларнинг эскириш 
коэффициенти
> 0,5
Асосий воситалари сезиларли даражада 
эскирган
Манба: 
Бурханов А.У. Саноат корхоналари молиявий барқарорлигини баҳолаш усули // “Иқтисодиёт ва инно-
вацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 6, ноябрь-декабрь, 2018 йил; Ўзбекистон Республикаси Ва-
зирлар Маҳкамасининг 2018 йил 14 декабрдаги “Давлат иштирокидаги корхоналарни молиявий соғломлашти-
риш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 1013-сонли Қарори.