Диссертацияларининг асосий илмий натижаларини чоп этиш тавсия этилган илмий нашрлар ва Россия

Ушбу кўрсаткичларни аниқлаш орқали хў-
жалик юритувчи субъектлар иқтисодий аҳволи-
га кўра қуйидаги гуруҳларга ажратилади:
- иқтисодий қодир;
- иқтисодий таваккалчилик;
- иқтисодий ночор:
- тўлов қобилиятини тиклаш имкониятига эга 
бўлган;
- тўлов қобилиятини тиклаш имкониятига эга 
бўлмаган.
“Иқтисодий қодир” гуруҳига “иқтисодий тавак
-
калчилик” ва “иқтисодий ночор” гуруҳларига кир
-
майдиган хўжалик юритувчи субъектлар мансуб 
бўлади.
“Иқтисодий таваккалчилик” гуруҳига кирув
-
чи хўжалик юритувчи субъектлар 1-жадвалнинг 
1-сатрида келтирилган тўлов қобилиятига эга эмас
-
лик белгилари ёки 3-4-сатрида келтирилган паст 
рентабеллик ва молиявий таваккалчилик белгилари 
мавжудлигига қараб аниқланади.
“Иқтисодий ночор” гуруҳига кирувчи хўжа
-
лик юритувчи субъектлар пуллик мажбуриятлар ва 
мажбурий тўловлар бўйича уларни тўлаш кунидан 
уч ойдан ортиқ муддати ўтган кредиторлик қарз
-
ларининг мавжудлигига қараб аниқланади. Бунда 
“тўлов қобилиятини тиклаш имкониятига эга” хў
-
жалик юритувчи субъектларга юқоридаги шартга 
асосан, лекин бу қарзни тўлаш имкониятига эга 
корхоналар мансуб бўлади. Қонунчиликда белги
-
ланган миқдорда муддати ўтган кредиторлик қарз
-
дорлиги мавжуд хўжалик юритувчи субъектларда 
бир пайтда тўлов қобилиятига эга эмаслик, паст 
рентабеллик (зарар) ва ўз айланма маблағлари би
-
лан таъминланмаганлик белгилари мавжуд бўлса, у 
корхона “тўлов қобилиятини тиклаш имкониятига 
эга эмас” кичик гуруҳига мансуб бўлади.
Лизингга олувчининг молиявий ҳолатини баҳо
-
лашда кенг қўлланиладиган усулларни таққослаш 
натижасида шундай хулосага келиндики, халқаро 
амалиётда баҳолаш талабларига энг кўп жавоб бе
-
радиган усул сифатида чекланган эксперт баҳоли 
рейтинг модели эътиборга молик. Ушбу усул экс
-
перт томонидан киритилиши мумкин бўлган туза
-
тишларга асосланиб кредит рейтингини аниқлаш
-

---

113
№ 2 (13)
Апрель-июнь, 2021 йил
дан иборат. Кредит рейтинги маълум бир миқдор 
ва сифат кўрсаткичларини ўз ичига олган формула 
орқали аниқланади. Қоида бўйича, фақатгина миқ
-
дор кўрсаткичлари қўлланилади, сифат кўрсат
-
кичлари эса миқдор кўрсаткичларига келтирилган 
ва стандартлаштирилган бўлгандагина қўлланила
-
ди. Лекин қарз олувчининг кредитга лаёқатлилиги
-
ни баҳолашнинг классик рейтинг моделида лизинг 
фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари ва лизинг 
компаниясининг риски эътиборга олинмаслиги 
туфайли, лизинг лойиҳасини баҳолашнинг клас
-
сик рейтинг моделини баҳолашнинг кўп омилли 
комплекс моделига ўзгартиришга ҳаракат қиламиз 
(1-чизмага қаралсин).