Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Тилшуносликнинг прекогнитив, ананавий ва структор-функсионал босқичида асосий э`тибортилни функсионал тизим сифати ўрганиш масласига қаратилади

Кириш
Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Тилшуносликнинг прекогнитив, ананавий ва структор-функсионал босқичида асосий э`тибортилни функсионал тизим сифати ўрганиш масласига қаратилади. ХХ аср охирига келиб эса тилни ундан фойдаланувхи шахс омили билан боьлиқ холда щрганувчи илмий парадигма-антропоценизмга э`тиборнинг кучайиши натижасида тилшуносликда хал қилиниши лозим бўлган бир қатор янги, долзарб муаммолар юзага келди.Жумладан, тил бирликларини инсон омили нутқий вазият, тил ва жамият сохибларининг рухияти, сўзлашувчининг олам хақидаги билимлари, тил ва мадания ассоциатив тафаккур, нутқ мақсади миллий-маданий қарашлари каби экстралингвистик омиллар билан чамбарчас боғлиқ холда ўрганиш ғояси марказий ўринга чиқди.Буюк немис тилшуноси В.фон Гумболдт томониндан илгари сурилган “Тил ва тафаккур” хамда “Тилга хос статиc ва динамик антиномия” каби илгўр фикрлар когнитив тилшунослик йўналишининг асосий тадқиқот обектига айланган бўлса, унинг “Тил халқ -рухидир” тезиси эса ўз вақтида лингвокултурология , маданиятлараро мулоқот масалаларини ўрганишга туртки берди.
Ма`лумки дунёдаги хар бир инсон ўзи яшаб турган оламни ўз онги имкониятлари , тафаккури, даражаси,тасаввури кўлами, ижитмоий , диний ва манавияти , днёқараши, миллий-маданий қарашлари асосида идрок қилади. Ба`зан борлиқдаги бир нарса-предмет турли халқларда турлича тасаввур уйғотиши, идрок этиши мумкин. Бу холат бир турдаги турлича тасаввур уйғотиши ,идрок этилиши мумкин.Бу холат бир турдаги нарса-предметларга турлитил вакиллари томонидан хар хил номлар берилишига олиб келади. Олам манзарасининг турлича идроки а вербал ифода топиши тилнинг барча қатламларида ўз аксини топади. Моддий борлиқнинг идрок этилиши ва вербал ифода топиш жараёнидаги бу каби ўзига хослик айниқса, лексик бирликларда ёрқин акс этади.