Диссертация ҳимояга рухсат этилди

3.2. Дастурий таъминотнинг оптималлиги ва функционаллигини баҳолаш
Инновацияларни жорий қилиш негизида ахборот параметрларини тизимли тестлаш усуллари
Ахборий жараёнларнинг авж олишида маълумотлга бўлган ишонч ҳам сусайиши ҳолатлари учраб туради. Буни инобатга олган ҳолда хар қандай дастур, тизим, ахборот рессурслари тизимлари ҳамда автоматлаштирилган бошқарув тизимида ҳам маълумот ишончлилиги ҳамда бутунлиги муаммолари вужудга кела бошлайди.
Тестлаш жараёни ҳам умумий, ҳам қисман амалга оширилиши мумкин. Бу мониторинг қилинаётган дастурий таъминот ёки маълумотлар базасидаги мавжуд хавф-хатар турига ва даражасига ҳам боғлиқ жараён ҳисобланади. Умуман олганда хавфсизлик ҳусусиятларини ўзида сақлаган ҳолда киривчи ҳамда чиқувчи ахборотлар бошқарув тизимига деярли хавф туғдурмайди. Эксперт тестлаш тизими муҳитида ҳам бир талай меъзонлар бўйича муаммолари мавжуд бўлиб, уларни бартараф этиш бўйича тадқиқот ишлари олиб борилмоқда. Ахборотнинг сифат кўрсаткичини баҳолаш учун аввало уни текширувдан ўтказиш лозим. Масалан, экспертлар гуруҳи орқали умумий мониториниглаш, ёки мавжуд, танлаб олинган ёки ишлаб чиқилган тизим орқали дастурий таъминот ҳамда автоматлаштирилган ахборот тизимларини теслаш имкони мавжуд.
Лекин бугунги кунда орган фаолиятида бундай тестловчи тизимларнинг йўқлиги муаммоларни бартараф этишга салбий таъсирини ўтказмоқда. Ишлаб чиқилган маълумотларни ишончлилик ҳамда бутунлик параметрлари орқали тестлаб берувчи тизим ҳам бир неча тестлаш усулларини ўз ичига олади. Бугунги илм-фан соҳасида дастурий таъминотни, бирор-бир тизимни, ланшафдни ёки жараёнларни тестлашнинг бир неча турлари мавжуд бўлиб, улар тегишли йўналишда қўлланилади ҳамда такомиллаштирилиб борилади (3.4-расм).

3.4-расм. Дастурий таъминотнинг тестлаш усуллари ҳамда класификатсияси.

Кўплаб компаниялар бу муаммони ҳал қилишда ўзларининг ички ечимларини ишлаб чиқмоқда. Умуман олганда хизмат кўрсатиш, ишлаб чиқариш ва интеллектуал инновацион фаолиятда ҳам кўплаб тестлаш усулларидан фойдаланилади. Алфа ва Бетта тестлаш усуллари ҳам жуда кенг тарқалган методлардан саналади. Айнан инновацион фаолиятда ҳам тизимли тестлаш, тизимли интеллектуал тестлаш, интеграллашган компоненетларни тестлаш, интеграллашган компоненетларни тестлаш, итерацион теслаш усули ва компонетларни тестлаш усулларидан фойдаланилади.
Эксперт тестлаш тизими ёрдамида ҳам жараённи амалга ошириш мумкинлиги 3.5-расмда ўз ифодасини топган. Бунда тизим реал вақт режимида иш олиб бориши ҳам назарда тутилган.

3.5-расм. Тестлаш тизимининг ишлаш жараёни