Диссертация илмий раҳбар: техника фанлари номзоди, доц. Н. Б. Мирзаев 2021 й. Ташкент 2021 2

3-Расм. 
Жун ювиш агрегати.
Жун толаларини совун содали ёки синтетик кир ювиш воситалари 
қўлланилиб иссиқ сувли эритмаларда ювилади. Жун толаларни ювиш жун 
ювувчи агрегат таркибига кирувчи жун ювувчи машиналарда амалга 
оширилади. Агрегатнинг иш унумдорлиги 750-1000 кг/соат. Жун 
толасининг чиқиши 40-65 %. 
Жун толаларини қуритиш. Жун ювувчи машиналардан чиққан жун 
толаларининг намлиги 60-70 % ни ташкил қилади. Давлат стандартлари 

---

16 
талабларига биноан эса жуннинг намлик даражаси 12-19 % ни ташкил 
этиши керак. Кўрсатилган намликка эришиш учун эса жун толалари 
қуритилади. Қуритишнинг мақсади жун толаларидаги ортиқча намликни 
чиқариб юборишдан иборат.
Жун толаларини қуритиш учун жун ювувчи агрегат таркибига 
кирувчи тўхтовсиз ишловчи қуритиш машинасидан фойдаланилади. Жун 
толаларига бирламчи ишлов бериш фабрикаларида ҳар хил турдаги 
қуритиш машиналаридан фойдаланилади. Масалан, барабанли, платали, 
тасмали машиналар. 
4-Расм. Пилтали қуритиш дастгоҳи. 
Машинада ҳаракатланаётган жун толаларига қарама-қарши оқимга 
эга бўлган иссиқ ҳаво сиркулатсияси тизимидан фойдаланилган бўлиб, 
бунда иссиқ ҳаво сексиядан сексияга винтсимон ҳаракатли оқим билан 
ўтади. Иссиқ ҳаво юқоридан пастга, қолганлари эса пастдан юқорига 
ҳаракат қилиб, жун толаларининг бир текис қуришини таминлайди. 
Ювилган жун толаларини қайта ишлаш учун корхоналарга жўнатилади. 
Ювилган жун толаларини ташишни қулайлаштириш, вагонларга сиғимини 
ошириш, уни кирланиш ва зарарланишдан сақлаш учун гидравлик 
пресслар ёрдамида тойлар ҳосил қилинади.
Тойлар кубсимон шаклда бўлиб, ўлчамлари 970х600х700 мм бўлади. 
тойлар ҳосил қилинади. Тойлар оғирлиги жун толалари турига боғлиқ: 
майин ва яриммайин толали жун 160-190 кг, яримдағал 180-210 кг ва дағал 
жун эса 200-240 кг ни ташкил қилади. 

---

17 
Жун толаларининг тойларини ўраш (қадоқлаш) учун зиғир, жут ёки 
каноплардан тайёрланган газламалардан фойдаланилади.
Майин ва яриммайин толали жун фақат янги материалларга 
қадоқланиши ўралиши лозим. Яримдағал ва дағал жун тойларини ўраш 
учун эса янги ҳамда аввал ишлатилган ўров матоларини ишлатиш мумкин. 
Той матолар билан ўралганидан кейин металл камар билан боғланади.
Ювилган жуннинг чиқиши ҳайвоннинг зотига, яйлов ва фермаларда 
боқиш шарт-шароитларига ҳамда боқиш шароитларига боғлиқ. Мисол 
учун: майин жунли туяларда жуннинг чиқиши энг паст бўлиб (38-45 %), 
яриммайин жунли туяларда юқори (54-68 %), дағал жунлиларда жуннинг 
чиқиши энг юқори (60-78 %). Ювилган жуннинг энг юқори чиқиши соғлом 
туялардан бўлади.