Диссертация илмий раҳбар: техника фанлари номзоди, доц. Н. Б. Мирзаев 2021 й. Ташкент 2021 2

10-Расм. Ишлаб чиқилган янги пойабзал намунаси.
Паст ҳароратдан ҳимоялаш учун пойабзал астар қисмига иситиш ва 
ҳароратни комфорт равишда сақлаб турувчи туя жунидан тайёрланган 
нотўқима материалдан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. 
Махсус пойабзал тагликларини ишлаб чиқариш учун қуйидаги 
замонавий 
материаллар 
қўлланилади: 
нитрил, 
полиурэтан, 
поливинилхлорид (ПВХ), термоэластапласт. У ёки бу вариантни танлаш 
махсус ҳимояловчи пойабзалнинг ишлаши учун мўлжалланган муҳитнинг 
хусусиятларига боғлиқ. Шундай қилиб, нитрил жуда кенг ҳароратга 
чидамли (-40 дан + 200 C° гача), йедирилишка бардошли ва агрессив 
моддаларга чидамлилиги, тупроққа мукаммал ёпишиши, оддий ғамхўрлиги 
билан ажралиб туради. Нитрилнинг камчиликларига юқори оғирлик, 
нисбатан юқори нарх ва ишлаб чиқаришнинг мураккаблиги киради [28].
Полиурэтан- жуда енгил, синалган, бардошли материалдир. Aммо у 
паст ҳарорат таъсирига сезгир, замбуруғ қўзиқорин таъсирига тушиши 
мумкин, бундан ташқари ПУ таглиги сирпанжиқ.
Поливинилхлоридни- бугунги кунда ишлаб чиқариш ҳақиқатан ҳам 
осон, бундай тагликлар сирпанмайди, лекин улар жуда паст ҳароратларга, 
агрессив иш муҳитига бардош бера олмайди. ПВХ таглик узоқ умр 
кўрмайди ва жуда оғирлиги туфайли ноқулайлик туғдиради. 

---

89 
Термоэластапласт -йийилишга бардошли, тупроққа яхши ёпишади, 
иш ҳароратининг кенг диапазони (-100 дан +100 C° гача), аммо мойлар ва 
бензин билан ўзаро таъсирида чекланган . 
Изоляция - бу махсус мақсадлар учун қиш ёки мавсумий пойабзал 
сифатининг муҳим кўрсаткичидир. Ушбу масалада материалларнинг сифат 
тоифасига кўра одатий бўлиниши мавжуд. Aлбатта, табиий мўйна энг 
қимматли хусусиятларга эга, аммо у юқори нархга эга. Шуни инобатга 
олган холда, ҳимояловчи пойабзал астарига нотўқима мато астарларини 
қўллаш пойабзал нархига шу билан бирга уининг физик –механик 
хусусиятлари ошишига таъсир кўрсатади.