Диссертация илмий раҳбар: проф. Шамсутдинов Ф

II BOB. O'ZBEKISTON MILLIY IQTISODIYOTDA QIMMATLI 

QOG'OZLAR BOZORINING ROLI VA FUNKTSIYASI TAHLILI. 

2.1. Ta'sir etuvchi omillar sharoitida qimmatli qog'ozlar bozorining  

milliy iqtisodiyotdagi roli va funktsiyasi tahlili. 

 

Xozirgi  kunda  O'zbekiston  qimmatli  qog'ozlar  bozori  rivojlanishning  yangi 

bosqichiga  ko'tarilgan  bo'lib,  bunda  mamlakatda  amalga  oshirilayotgan  qator 

iqtisodiy  isloxotlar  ta'siri  kattadir.  Biroq O'zbekistonning  asosiy  muammolari xali 

o'z  echimi  to'la  ravishda  topgani  yo'q.  Bu  muammolar  sifatida  modernizatsiya, 

investitsiyalarni  jalb  qilish  va  industrial  o'sishni  keltirish  mumkin.  Bu 

muammolarni  xal  qilishda  qimmatli  qog'ozlar  bozorining  imkoniyatidan  to'liq 

ravishda  foydalanilmayotganligi  respublika  Prezidentining  Respublikaning  2014 

yildagi  ijtimoiy  –  iqtisodiy  rivojlanish  yakunlari  va  2007  yilda  iqtisodiy 

isloxotlarni  chuqurlashtirishning  ustuvor  yo'nalishlari

 

bo'yicha  qilgan  ma'ruzasida 

ham  ta'kidlanganligi  bejiz  emas

2

.  Chunki  jaxon  amaliyoti  ko'rsatmoqdaki, 

yuqoridagi 

muammolarni 

xal 

qilishning 

asosiy 

mexanizmlaridan 

biri 

investitsiyalash 

maqsadida 

resurslarning 

jalb 

qilinishi, 

iqtisodiyotni 

modernizatsiyalash,  ishlab  chiqarishning  o'sishini  rag'batlantirishni  ta'minlovchi 

qimmatli qog'ozlar bozori xisoblanadi. 

 

Mazkur  muammolarning  muximligi  va  unda  qimmatli  qog'ozlar  bozorining 

ahamiyatidan  kelib  chiqib  milliy  qimmatli  qog'ozlar  bozorining  xolati  va  uning 

iqtisodiyotdagi o'rni va funktsiyasi taxlilini keltiramiz va uning natijalari qimmatli 

qog'ozlar  bozorini  rivojlanish  muammolarini  tasavvur  qilish,  unig  rivojlanishiga 

ifodalovchi 

omillarni 

aniqlash 

imkoniyatini 

beradi. 

O'tkazilgan 

taxlil 

rivojlanayotgan mamlakatlar bilan solishtirgan xolda amalga oshiriladi.   

 

Barcha  mamlakatlarning  qimmatli  qog'ozlar  bozori  o'zaro  pul  resurslarini 

investitsiyalash  maqsadida  qayta  taqsimlash  bo'yicha  va    savdo  faollligi  uchun 

raqobatda bo'ladilar. Mamlakatlar qimmatli qog'ozlar bozori taxlilida asosiy nuqtai 

nazar  ularni  solishtirish,  ularning  investitsion  resurslarni  jalb  qilishi  darajasini 

taqqoslama taxlilga qaratiladi. Quyida milliy qimmatli qog'ozlar bozorining roli va 

---

27 

 

bo'limda 

keltirib 

o'tilgan 

iqtisodiyotdagi 

funktsiyalarini 

qay 

darajada 

bajarayotganligini taxlilini keltiramiz. Bunda amalga oshirilgan taxlilning maqsadi 

milliy  qimmatli  qog'ozlar  bozorining  indikatorlar  yordamida  o'ziga  yuklatilgan 

funktsiyalarni bajarish ko'rasatkichlarini  aniqlash va solishtirish amalga oshirladi, 

biroq  bunda  solishtirish  bu  ko'rsatkich  bo'yicha  juda  yuqori  natijaga  ega  bo'lgan 

rivojlangan  mamlakatlar  bilan  emas,  balki  bozori  shakllanayotgan,  O'zbekiston 

kabi  rivojlanayotgan  Markaziy  va  Sharqiy  Evropa  hamda  MDX  mamlakatlari 

ko'rsatkichlari 

bilan 

amalga 

oshiriladi. 

Ba'zi 

jixatlari 

bilan 

mazkur 

mamlakatlarning  bozor  ko'rsatkichlarini  O'zbekiston  qimmatli  qog'ozlar  bozori 

bilan solishtirish mumkin.  

1-jadval