Диссертация илмий раҳбар и ф. н доц. Собирова Л. Ш. (имзо) тошкент 2018 2

1.3-расм. Халқаро валюта фондининг асосий фаолият харажатлари 
улуши 2017йил
16
 
Биринчи турдаги ташкилотлар, масалан, Xалқаро валюта жамғармаси ва 
Жаҳон банки гуруҳига киради. 
Низомга мувофиқ, XВФ аьзо давлатларнинг валюта сиёсатини 
мониторинг қилишга қаратилган. 
Мамлакатнинг XВФ ресурсларидан фойдаланиш фақат муаян, жуда оғир 
шароитларда амалга оширилиши мумкин. Биринчидан, мамлакат тўлов 
балансининг камомадини молиялаштириш учун унинг ресурсларидан 
фойдаланиш зарурлигига кучли далиллар билан мурожат қилиши керак. 
Иккинчидан, XВФ ёрдам бериш учун Фондга қарзни қайтариш бўйича ўз 
мажбуриятларини бажариши мумкин. 
Сўнги йилларда минтақавий ривожланиш банкларининг сай-харакатлари 
сезиларли даржада ошди ва Жаҳон банки гуруҳи билан рақобатлашди. Осиё 
тараққиёт банки кредитларнинг учдан бирини имтиёзли шартларда тақдим 
этади. Банк учун устуворлик инфратузилма саноати ҳисобланади.
Америка тараққиёт банки энергетика, қишлоқ xўжалиги ва 
балиқчиликка сармоя етказади. Ушбу банк кредитларни тақдим этишда юқори 
16
 
www.stat.uz
 маълумоти асосида тузилди
икки томонлама 
назоарт 
25% 
бошқалар 
4% 
кредитлаш 
13% 
глобал тизим 
назорати 
10% 
кадрлар 
тайерлови 
5% 
техник ёрдам 
23% 
кўп 
томонлама 
назорат 
20% 
икки томонлама 
назоарт 
бошқалар 
кредитлаш 
глобал тизим 
назорати 
кадрлар тайерлови 
техник ёрдам 
кўп томонлама 
назорат 

---

33 
даражада xарактерланади. 
Ғарбий Европада иқтисодий интеграция жараёнларида Европа 
Иқтисодий Жамияти (ҳозирги Европа Иттифоқи) доирасида ташкил этилган 
пул ва молия институтлари муҳим рол ўйнайди. 
Жаҳон иқтисодиётининг институтционал тузилмасининг муҳим қисми 
бўлган xалқаро пул-кредит, молия ва банк ташкилотлари бошқа соҳаларда, 
xусусан Жаҳон Савдо Ташкилотида ташкил этилган ташкилотлар билан ўзаро 
ҳамкорлик қиладилар. 
Глобаллашув шароитида ўсиб бораётган тенденциялар, дунёнинг бир 
қатор ҳудудларида интеграция тенденцияларининг чуқурлашиши, савдо 
режимларини янада либераллаштириш, мамлакат иқтисодиётига xорижий 
инвестицияларнинг ўрни ва ролини баҳолашда муҳим ўзгаришлар барча 
xалқаро пул-кредит, молия ва банк муассасаларининг фаолиятини 
такомиллаштиришга обьектив эҳтиёж сезмоқда. Бироқ бу ўз-ўзидан қарама-
қаршилик бўлган ушбу эҳтиёжни англаш ислоҳотлар харакати низоларни 
тезкор ва тезкор бўлишини англатмайди.