Dispers sistemalar (lot dispergere bo‘lak-bo‘lak bo‘lib ketmoq, tarqalmoq) biror moddaning mayda

29. Lambert-Ber qonunini xira muhitlarda qo‘llanilishi. 
Yorug’lik nuri Yutilishining asosiy qonuni. (Buger-Lambert-Ber qonuni). Ma`lumki, modda atom yoki 
ionlar yorug’likni Yutganda ularning energetik holati o’zgaradi, aniqrogi energiyasi kam E
1
 holatdan 
energiyasi yuqori E
2
holatga o’tadi. Shu paytda modda tarkibida “elektron o’tish” ro’y beradi, bu o’tish 
faqat aniq energiyali yorug’lik nuri (kvant) yutilganda ro’y beradi. Bu yutilish faqatgina yutiladigan 
energiya kvantining miqdori shu elektron o’tishga to’g’ri keluvchi energiya farqi (∆E) ga teng 
bo’lganda amalga oshadi, ya`ni 

E = E
2 
- E
1 
= h

,h - Plank doimiysi 6,625 * 10
-34
joul. Sek; v - Yutilgan 
yorug’likning tebranish chastotasi, Gc.Ko’rinib turibdiki, to’shayotgan yorug’likning bir qismi moddaga 
yutilib qoladi. Natijada to’shayotgan nurning bir qismi "qatlam" ga yutilib o’z intensivligini kamaytiradi. 
Moddadan o’tayotgan nur intensivligi (J) ning kamayishi (J/J
0
), Yutuvchi modda miqdori (C) va qatlami 
qalinligi (l) orasidagi bog’lanish yorug’lik yutilishining asosiy qonuni deyiladi. O’tayotgan nur 
intensivligi kamayishini o’lchash uchun, shu nurning toza erituvchidan o’tgandagi intensivligi J
0
-, 
aniqlanayotgan moddaning shu erituvchidagi eritmasidan o’tgandagi intensivligi J- ni solishtirish bilan 
erigan modda miqdori aniqlanadi. Bir hil materialdan iborat teng qalinlikdagi qatlamda eritmadan o’tgan 
yorug’likning tarqalishi va qaytishi teng bo’lib, ular intensivligining kamayishi eritmaning 
konsentrasiyasiga bog’liqdir.Buger - Lambert qonunining grafik ko’rinishi.Eritmaning optik zichligi (A) 
bilan yutuvchi qatlam qalinligi orasidagi bog’lanish Buger (1729 y) va Lambert (1760 y) tomonidan 
o’rganilgan bo’lib, quyidagicha ifodalanadi:A = R 

l…R - proporcionallik koeffisientii;..l - eritma 
qavatining qalinligi, ya`ni kYuvetaning o’lchami (sm).Ta’rif: Moddaning bir hil qalinlikka esa bo’lgan bir 
jinsli qatlamlari unga tushayotgan yorug’lik energiyasini teng ulushlarda Yutadi. Bu bog’lanish grafikda 
(1-chizma) quyidagi ko’rinishda bo’ladi. Tiniq jismlarda, spektrning ko’zga ko’rinadigan qismida, 
yutilish sohalari bo’lmaydi, ultrabinafsha va infraqizil sohalarida yutilish kuzatiladi. Yorug’lik 
spektrining ko’zga ko’rinadigan qismida yutilish sohalari jismning rangini bildiradi.