Диплом лойиха диплом бажарди: Тохиров Ж. Диплом рахбар: Қодирова Д. Тошкент 2012 mundarija: Bet

Sement toshining shishishi va cho’kishi.
Agar oldindan suv bilan to‘yintirilgan sement, beton namunalar (prizma, kub, silindr) havoli muxitda saqlansa namuna quriy boshlaydi. Suv yirik bo‗shliqlardan va g‗ovaklardan keyin mayda kichik diametrli kapillyarlardan bug‗lana boshlaydi. Suv namunadagi va atrof muxitdagi namlik bir xil bo‗lguncha bug‗lanadi. Namunaning qurishi bilan bir vaqtda bosim kuchlari rivojlanadi (siqilish) va hajmi kamayadi, cho‗kadi. Agar kam namlikka ega bo‗lgan sement toshi yoki beton namunasini namligi baland muxitga joylashtirilsa namunaning hajmi ko‗payadi va shishadi.
Sement toshinicho‗kishiga ko‗p omillar ta‘sir etadi. Masalan sement tarkibi va xossalari. Tadqiqotlar shuni ko‗rsatadiki alitli va kam alyuminatli sementlar cho‗kishga kam moyilligi bilan ajraladi. Sement toshni maydalik darajasi qancha baland bo‗lsa cho‗kish ko‗rsatkichi shuncha baland bo‗ladi. Sement toshining sement xossaiga va suv sement nisbatiga bog‗liq holda cho‗kish ko‗rsatkichi 3 –5 mm/m atrofida bo‗ladi.
Sement toshining navbatma navbat namlanishi va qyrish jarayonlariga barqarorligi.
Agar sement toshida qurish va namlanish davrlari ko‘p marotaba qaytarilsa unda ichki tuzilishini buzuvchi qoldiq deformatsiyalar (shaklsizlanish) yig‗ilib boradi, tuzumni hajmi va g‗ovakligi ko‗payadi. Betonni mexanik mutstaxkamligi pasayib boradi. Maksimal cho‗kish moxiyati qancha kam bo‗lsa shuncha modda barqaror bo‗ladi. Ko‗p marotaba qaytaruvchi qurish va namlanish jarayonlari sement va beton namunalari mustaxkamligini 20 – 25 % ga kamaytiradi. Bu xodislarni oldini olish uchun har hil qo‗shimchalar, kukunsimon to‗ldirg‗ichlar zich va g‗ovaksiz sementtosh betonlar tayyorlash kerak.
Darzliklarga chidamligi.
Beton va temir-beton konstruksiyalarda darzliklar paydo bo‗lishi ularni uzoq vaqt ishlatilishiga, yuk ko‗taruvchi qobiliyatiga salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. Darzliklar konstruksiyalarda mexanik yuklama, harorat va namlik ta‘sir etish natijasida yuzaga keladi. Temir-beton konstruksiyalarda darzlik hosil bo‗lishi, harorat-namlik ko‗rsatkichlariga, beton xossasiga bevosita mustaxkamligiga, cho‗kish ko‗rsatkichiga, sudraluvchanligiga bog‗liq. Ko‗p olimlarning tadqiqotlariga ko‗ra, cho‗kish ko‗rsatkichlari bir hil bo‗lgan sementlarni darzliklarga chidamligi har-xi bo‗ladi. Masalan: Qotish tezligi past bo‗lgan sementlar, darzliglarga chidamlik moyilligi kam bo‗ladi. Darzliglarga chidamligini oshirish uchun 0.1 – 2% miqdorda sirtini aktivlashitruvchi qo‗shimchalarni qo‗shish tavsiya etiladi.