Diplamatik yozishmalar va ularning turlari

Xalqaro munosabatlar va diplomatiya

• Diplomatiyani tashqi aloqalar organlari va davlat rahbarlarining davlat milliy faoliyati sifatida ta’riflanadi. Bundan ma’lum bo’ladiki, davlat diplomatiyasi va diplomatik xizmatida milliy manfaatlar mazkur davlatning 9 barcha boshqa davlatlar va mamlakatlar bilan o’zaro aloqalarida, ularning ijtimoiy tuzumidan kat’iy nazar, o’zgarishsiz qoladi. Shunday savol tug’ilishi mumkin: Ijtimoiy tuzumidan qat’iy nazar davlatlar bilan o’zaro munosabatlarda shakl va usullar har xilligini qanday izohlash mumkin? Amaliyot shuni ko’rsatadiki, davlatlar diplomatik faoliyatining asosiy shakllari, usullari va ustuvor tamoyillarida bir qator farqlar ko’rinadi. Agar xalqaro munosabatlar va xususan, ularning hozirgi davrdagi muayyan tarixiy ko’rinishlari tahlil qilinmasa, diplomatiya va diplomatik xizmat tahlili to’la amalga oshirilmagan bo’lur edi. Hozirgi paytda xalqaro munosabatlarning to’rt turi aniqlangan. 1. Turli ijtimoiy tizimdagi davlatlar o’rtasidagi munosabatlar. 2. Bir xil ijtimoiy tizimdagi davlatlar o’rtasidagi munosabatlar. 3. Mustaqil rivojlanish yo’lidan borayotgan yangi davlatlar o’rtasidagi xalqaro munosabatlar; 4. Islomiy-monarxiya tuzumiga asoslangan davlatlar o’rtasidagi xalqaro munosabatlari. Shu bilan birga, yuqorida keltirilgan insoniy jamiyatning asosiy ijtimoiyiqtisodiy formastiyalari taraqqiyoti bilan bog’liq holda diplomatiyaning tarixiy rivojlanishini inobatga olishimiz lozim.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti va uning faoliyati

• BMT va butunjahon ixtisoslashgan muassasalari xalqaro tashkilotlarning alohida tipi sifatida tan olinar ekan, faqat uning qatnashchilarigina nazarda tutilmaydi, albatta BMT va uning ixtisoslashgan muassasalari qatnashuvchi davlatlarning miqdoriga ko’ra emas, balki yuqorida sanab o’tilgan xalqaro tashkilotlar tipidan ayrim farqli, o’ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. BMTga bir-biriga qarama-qarshi pozistiyada bo’lgan davlatlar ham tenglik asosida a’zo bo’ladilar. BMT 2-jahon urushidan so’ng tashkil qilingan bo’lib, uning asosiy vazifasi xalqaro tinchlik va xavfsizlikni qo’llab-quvvatlash va ta’minlashdir. BMTning Nizomi 1945 yil 26 iyunda San-Franstisko shahrida o’tkazilgan anjumanda imzolangan va shu yilning 24 oktyabridan e’tiboran kuchga kirgan. 72 BMT Nizomi preambula, 19 bob va nizomning tarkibiy qismi bo’lgan Xalqaro Sud statusidan iborat.