Мавзу: Психика ва унинг эволюцияси

• MAVZU: FAOLIYAT

• Reja:

• 1. Faoliyat haqida tushuncha

• 2. Faoliyatning interiorizatsiyasi va eksteriorizatsiyasi

• 3. Faoliyatning tarkibi

• 4. Faoliyatning asosiy turlari

• Faoliyat
•  

• anglangan maqsad bilan boshqariladigan ichki (psixik) va tashqi (jismoniy) harakatlar yig‘indisiga aytiladi
•  

• Adabiyotlarda faollik va harakat tushunchalari o‘zaro bir-biriga bog‘liq bo‘lgani bilan ular o‘rtasidagi ayrim farqli belgilar kuzatiladi
•  

Faoliyatning muhim xususiyatlari
Hayvonlar faolligi	Inson faoliyati
Instinktiv - biologik faollik	Bilishga va muloqatga bo'lgan ehtiyojlar bilan yo'naltirilgan
Hamkorlikdagi faoliyat emas, biologik maqsadlar, (oziqlanish, himoyalanish)ga asoslangan to'da bo'lib yurish.	Kishilik jamiyati hamkorligidagi faoliyat asosida tashkil topgan, har bir harakat inson uchun hamkorlikdagi faoliyatidagi o'rniga ko'ra ahamiyatlidir
Ko'rgazmali - yaqqol vaziyatlar bilan boshqariladi.	Predmet va hodisalarni mavhumlashtirish, ular o'rtasidagi sababiy boqlanish va munosabatlarni aniqlash mumkin.
Irsiy jihatdan mustahkamlangan dastur (instinkt)lar asosidagi xatti-harakatlar, ko'nikmalar yakka tartibda hosil bo'lib hayvonning yashash uchun tashqi sharoitlarga moslashishi sifatida namoyon bo'ladi.	Tajribani berish va o‘zlashtirish muloqotning ijtimoiy vositalari (til va boshqa belgilar tizimi) yoki moddiy madaniyat mahsulotlari orqali amalga oshiriladi.
Yordamchi qurollar, vositalar yasashi mumkin, ammo undan qurol sifatida doimo foydalanmaydi. Bir qurol yordamida boshqa qurol yasay olmaydi.	Mehnat qurollari yasab, uni keyingi avlodlariga ham qoldirishi mumkin. Turli predmet va qurollardan foydalanib, yangi qurol va vositalar yarata oladi.
Tashqi muhitga moslashadi	O‘z ehtiyojlariga muvofiq tarzda tashqi dunyoni o‘zgartiradi.

Faoliyatning interiorizasiyasi va eksteriorizasiyasi

• Tashqi real ishdan ichki ideal ishga mana shunday o’tish jarayonini interorizatsiya deb yuritiladi (ichki ishga aylanadi).
• Oldin ichida o‘ylab, so‘ngra bevosita tashqi munosabatga o‘tishi faoliyatning eksteriorizatsiyasi deb yuritiladi

• Barcha faoliyat turlari tarkibida uchta tarkibiy qismni: maqsad–motiv–harakatni ajratish mumkindir
•  

• Tashqi olamdagi narsalarning holatini va xossalarini o‘zgartirishga qaratilgan harakatlarni ish-harakat (sa'i-harakat) deb yuritiladi.

• (lotincha afforens keltiruvchi degan ma’noni anglatadi) tashqi qo‘zg‘atuvchilardan hamda ichki organlardan axborotni qabul qiluvchi hissiy a’zolardan markaziy nerv sistemasiga kelib tushuvchi nerv impulslarining doimiy oqimini bildiradi

• Afferentatsiya
•  

• Odamdagi maqsadga muvofiq harakatlarning amalga oshirilishi va avtomatlashuvi malaka deb aytiladi
•  

• Ishning tuzilishi shunday qisman avtomatlashuvi tufayli o‘zgarish imkoniyati quyidagidan iborat:
•  

Malaka quyidagicha hosil qilinadi:

• a) mehnat harakatlari, ularni egallab olishning zarur ekanligi va ahamiyatini anglash;
• b) harakat namunasini esda olib qolish;
• v) malaka namunalarini ko’p marta bajarish, mashq qilish;
• g) izchillik bilan olib boriladigan mashq natijasida harakatlar tezlashadi, xatolar kamayadi;
• d) malaka harakatlarni avtomatlashtirish bilan shakllanadi. Ayrim ortiqcha harakat elementlari tushib qoladi.