Dinshunoslik hsm dinshunoslik faniga kirish

DIN HAQIDA FIKRLAR

«Din, insonning muqaddas deb bilgan narsalariga nisbatan munosabatidir».

Rudolf Otto

«Din, muayyan jamoatning vujudga kelishini ta'minlovchi marosim va e'tiqodlar majmuidir».

Emil Dyurkgeym

Olimlar muayyan e'tiqod din deb atalishi uchun uch asosiy xususiyatga ega bo‘lishi lozimligini ta'kidlaydilar:

G‘ayritabiiy iloh (yoki ilohlar) haqidagi tasavvurning mavjudligi.

Xudo bilan insonlarni bog‘lab turuvchi kult yoki kultlar

E'tiqodchilarni o‘zida jamlaydigan diniy tashkilotlarning mavjudligi

G‘ayritabiiy iloh (yoki ilohlar) haqidagi tasavvur

Har bir dinda topinish ob'ekti - Xudo bo‘lishi shart hisoblanadi

Mavjud dinlardagi Xudo haqidagi tasavvurlarni shartli ravishda ikkiga – transendent (islom dinidagi Alloh taolo, xristianlikdagi Ota Xudo, yahudiylikdagi Yahve) va immanent (antromorf, zooantromorf va zoomorf shaklidagi) ilohlarga bo‘lish mumkin;

Xudo bilan insonlarni bog‘lab turuvchi kult yoki kultlar

Yaratuvchi bilan insonni bog'lab turadigan ibodat va marosimlar majmui.Kultlar kundalik yoki mavsumiy, yakka tartibdagi yoki jamoaviy kabi ko'rinishlarda bo'lishi mumkin

.

E'tiqodchilarni o‘zida jamlaydigan diniy tashkilotlar

Diniy tashkilot –

bu bir din izdoshlarining jamoaviy ravishda o'z diniy rasm-rusum, ibodat marosimlarini o'tkazadigan, diniy ta'lim oladigan muassasalaridir.

Dinning jamiyatdagi funksiyalari

Dunyoqarashni shakllantirish

Kompensatorlik

Kommunikativlik

Regulyativ

Integrativ

Madaniyatni targ’ib qilish

Legitimirallashtirish

Dinlarni tasniflash

Mistik (ruhiy olamga yo‘naltirilgan) dinlar

Profetik (Payg‘ambarlarga tayanuvchi) dinlar

Sakramental (diniy marosim va rasm-rusumlarga tayanuvchi) dinlar

HOZIRGI KUNDA DIN TIPOLOGIYASIDA DINLARNING QUYIDAGI TASNIFLARI MAVJUD:

• Tarixiy-geografik jihatga ko‘ra;
• Etnik jihatga ko‘ra;
• E'tiqod qiluvchilarining soniga ko‘ra;
• Hozirgi davrda mavjudligi jihatidan (tirik va o‘lik diniy tizimlar) va h.k.

Bugungi kunda, dinshunoslikka bag‘ishlangan adabiyotlarda esa asosan quyidagi tasnif keltiriladi:

Jahon

dinlari

Millat dinlari

Primitiv diniy tasavvurlar (urug‘-qabila dinlari)

DINLAR TA'LIMOTIGA KO‘RA

Monoteistik

Politeistik

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

ALIMOVA SHAXNOZA XAMIDOVNA

Gumanitar fanlar kafedrasi katta o’qituvchisi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!