Dinlari tarixi

Jahon va milliy dinlardagi ibodat marosimlari

---

84
XX asrda yangi urf-odat va an’analar hayotimizga 
kirib kela boshladi. Masalan, tug‘ilgan chaqaloqlarning 
ota-onalariga guvohnoma yoki voyaga yetgan yoshlarga 
pasport  topshirish,  o‘quv  yurti  bitiruvchilariga  tantana-
li ravishda diplom va shahodatnomalarini topshirish va 
ularni mehnat jamoasiga qabul qilish, tantanali pensiya-
ga kuzatish va b. Hozirga kelib, ular «an’anaviy tadbir» 
urf-odatlarimizga aylanib bormoqda.
Diniy urf odat, an’ana va marosimlar vaqt o‘tishi 
bilan milliy an’ana va marosimlarga aylanib borishi 
transfarmatsiyalashuvi deb ataladi. Masalan, xristian-
lik dini yevropa xalqlari hayotiga kirib kelganida ushbu 
dinning marosimlari mazkur xalqlarning milliy urf odat 
va an’analariga aylandi. Rojdestvo bayrami, hindlarda 
Xole bayrami, Koreyslarda shamanizm bilan bog‘liq urf 
odatlar mavjud. 
O‘zbekistonda  esa,  barcha  dinlarda  muqaddas  deb 
hisoblangan oila instituti milliy qadriyat sifatida Asosiy 
qonunga kiritilgan va an’anaga aylangan.
Diniy marosimlarni bajarishda kohinlar, keyinchalik 
ruhoniylar boshchilik qilgan. Ular o‘z marosimlarini as-
ta-sekin muayyan dinning talabi, xususiyati, aqidasi va 
ehtiyojiga moslagan. 
Xristianlikda «Yetti sirli marosim», cho‘qintirish, non 
va  sharob  totish,  miro  moyi  surtish,  tavba-tazarru  qili-
sh, yeley (muqaddas zaytun yog‘i) surtish marosimi, ru-
honiy unvonini berish, nikoh marosimlari mavjud. Ro-
jdestvo va Pasxa xristianlikda keng nishonla na digan eng 
asosiy bayramlari hisoblanadi.
Islom  dinida  aqiqa,  amri  ma’ruf,  xatna,  ro‘za  tutish 
va  ramazon  hayiti,  qurbonlik  qilish  va  qurbon  hayiti, 
haj, janoza, nikoh, dafn va boshqa marosimlar bor. 
Yahudiylikda – ibodat, shanba kunini muqaddas deb 
bilish, tug‘ilish, balog‘atga yetish, nikoh va dafn maro-
simlari alohida o‘rin tutadi.
Xoli bayrami
(Hindiston)
Divani bayrami
Sumalak sayli
Xanuka

---

85