Dinlari tarixi

QADRIYATLAR TARIXI
«Navro‘z xudo maxluqotni yaratgan olti kunning birinchisidir. 
Quyosh va Oy falakning ikki ko‘zi bo‘lganidek, navro‘z va mehrjon za-
monning ikki ko‘zidir».
Abu Rayhon Beruniy.
«Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar»
Iftorlik
Navro‘z bayrami
Maslinisa bayrami
Chaqaloqni beshik-
ka solish marosimi

---

86
MA’LUMOT UCHUN
Islom dinida aza uchun uch kun belgilngan. Eri vafot etgan ayolning 
aza muddati Qur’oni karimda to‘rt oy-u o‘n kun deb belgilangan. Bu 
vaqt ichida ayol yasanmaydi, xushbo‘y narsalardan foydalanmaydi, par-
doz qilmaydi, «idda»si ichida boshqaga turmushga chiqmaydi va bun-
ga harakat ham qilmaydi. Uning kiyimi rangining ahamiyati yo‘q, faqat 
oddiy, kamtarona bo‘lishi tavsiya etiladi. Yetti, yigirma, qirq, yil oshi, 
qora  kiyim  kiyish,  ayniqsa,  ayollarning  ovoz  chiqarib  yig‘lashlari,  bir 
yilgacha to‘y, xursandchilik qilmaslik kabi bid’at ishlarning islom sha-
riatiga aloqasi yo‘q.
Inson vafot 
etganidan so‘ng 
uning uchta 
amalidan boshqa 
barcha amallari 
to‘xtaydi:
– uning haqi-
ga duo qiladigan 
solih farzand;
– sadaqaiy 
joriya (qurdir-
gan yo‘llari, 
ekkan daraxtlari 
va boshqalar) – 
odamlarga foydasi 
tegadigan ilm.
millatning  ayni  vaqtdagi  ijtimoiy  hayoti,  turmush  tarzi 
bilan bevosita bog‘liq bo‘lmaydi. 
Diniy bayramda esa har bir dinning arkonlarida bel-
gilab  qo‘yilgan  marosimlar  nishonlanadi.  Qur’oni  ka-
rim  oyatlari  va  hadisi  shariflarda  diniy  marosim  va 
bayramlar to‘g‘risida ko‘plab ma’lumotlar berilgan. 
(Masalan, Ro‘za hayiti va Qurbon hayiti). 
Barcha  dinda  inson  vafoti  bilan  bog‘liq  marosimlar 
mavjud. Bu marosimlarda ayrim dindagilar maxsus 
kiyim kiyadilar. Ayrimlari esa maxsus bosh kiyim kiya-
dilar. 
Islom dinida motam marosimida kiyiladigam maxsus 
liboslar mavjud emas. Lekin, musulmon bo‘lgan ayrim 
xalqlar,  o‘zlarining  urf-odatlaridan  kelib  chiqib  kiyina-
dilar. Islom dinida ko‘rinadigan yaxshi odatlardan biri, 
musibat  yetgan  xonadonning  qo‘shnilari  isrofgarchilik-
ka yo‘l qo‘ymagan holda darhol ovqat qilib chiqarisha-
di. Bu islom sunnatlariga muvofiq odatdir. 

---

87