Dinlari tarixi

Najimiddin
 Kubro
MA’LUMOT UCHUN
«Ey  Parvardigorim,  ey Yori  aziz,  agar  jannating  tama’ida  toat  qila-
digan bo‘lsam, jannatingdan benasib et, agar do‘zaxingdan qo‘rqib ibo-
dat qiladigan bo‘lsam, meni do‘zax o‘tida kuydir – ming-ming roziman! 
Ammo agar Sening jamolingni deb tunlarni bedor o‘tkazar ekanman, 
yolvoraman, meni jamolingdan mahrum etma!» 
Mashhur so‘fiy ayol Robiya Adviya (714–801)  
Allohga munojotlaridan.

---

65
ADASHGAN SO‘FIY GURUHLARNING O‘ZI-
GA ZOS XUSUSIYATLARI
Islom tarixining barcha davrlarda tasavvufni tor 
ma’noda talqin etuvchi guruh va shaxslar ham bo‘lgan. 
Hozirgi kunda ham ana shunday guruh va shaxslar 
bor bo‘lib, ular asosan e’tiborni tashqi ko‘rinishga qara-
tadilar. 
Tasavvufning «So‘fiy  uchun  na  dunyodan  va  na 
oxiratdan ta’ma bo‘lmasligi kerakligi go‘yasi»ning 
mohiyati buzilib,  turli marosimbozlik, «pirparastlik», 
«murid ovlash»
 
(qo‘shtirnoq  ichidagi  «murid  ovi»), 
turli diniy marosimlarda o‘zlarini alohida shaxs ekan-
liklarini namoyon qilish va shu bilan obro‘, boylik o‘rt-
tirish maqsad bo‘lib qolgan.
Qo‘shtirnoq ichidagi bunday «so‘fiylar»ning
 
boshqa-
lardan ajratib turadigan jihatlari o‘ziga xos liboslar kiyi-
sh, turfa rasm-rusumlarga berilishdan iboratdir.
Bu toifalar tasavvufni komil inson yetishtirishdagi bir 
vosita ekanligini e’tiborda chetda qoldirganlar. 
Shu sababli tasavvufshunos olimlar tomonidan 
bunday toifalarni mumtoz tasavvuf namoyandalari-
dan  farqlay  bilish,  ularni  boshqa  turli  oqimlardan  ajra-
tib  ko‘rsatish  maqsadida  qo‘shtirnoq  ichidagi  «ta-
riqatchilar»  atamasi  iste’molga  kiritildi.  Ularning  asl 
maqsadlari ochib berildi va din ulamolarining tanqidiga 
uchradi.