Dinlari tarixi

BUGUN DARSDA QUYIDAGILAR BILAN TANISHASIZ:
1.  Markaziy Osiyoda tarqalgan dinlarning hozirgi holati. 
2.  Zardushtiylik jamoalarining zamonaviy hayot tarzi. 
3.  Tangrichilikdagi «Uyg‘onish» harakati va zararli oqibatlari.
Buyuk ipak 
yo‘li nafaqat 
hududlar o‘rta-
sida savdo-sotiq 
aloqalarini, balki 
davlatlar va 
qit’alar o‘rtasida 
axborot almashu-
vini ta’minlashga 
xizmat qilgan.
Shavkat  
Mirziyoyev
TARIXGA NAZAR
Buyuk Ipak yo‘li –  qadimda, o‘rta asrlarda Sharq va G‘arb mamla-
katlarini o‘zaro bog‘lagan qit’alararo kar von yo‘li. «Buyuk ipak yo‘li» 
atamasi ushbu yo‘ldan tashilgan qimmatbaho tovar – Xitoy ipagi bilan 
bog‘liq. Markaziy Osiyoda qadimdan jahon dinlari – buddaviylik, xris-
tianlik,  islom  dinlari  tarqalgan.  Shuningdek,  moniylik  va  yahudiylik 
dinlari ham ushbu mintaqada keng tarqalgan.

---

30
ga  e’tiqod  qiluvchilarning  soni  juda  ko‘p  emas.  Jahon 
miqyosida  zardushtiylikning  diniy  manbasi  Avesto-
ni o‘rganish «avestoshunoslik» nomini olgan. Hozirda 
AQSh, Rossiya, Eron, Hindiston davlatlarida yirik aves-
taoshunoslik markazlari mavjud. Ularda olib borilayot-
gan tadqiqotlar ulkan tajriba va an’analarga ega. 
Bugungi kundagi eng yirik zardushtiy jamoala-
ri bo‘lgan Eron jebrlari va Hindiston parslari o‘rtasida 
faqatgina  til,  ibodatlarni  o‘tkazish  shakli  va  yil  hisobi 
borasida ba’zi ixtiloflar mavjud. Ayni damda, Hindiston-
da ruhiy jihatga e’tibor beruvchi qator guruhlar yuzaga 
kelgan.  Globallashuv  ta’sirida,  so‘nggi  vaqtlarda  zar-
dushtiylikni  isloh  qilish,  ko‘pgina  marosimlarni  bekor 
qilib,  faqat  «Goat»larni  muqaddas  kitob  deb  tan  olish 
fikrini olg‘a surmoqdalar.
Markaziy  Osiyo  mintaqasida  yuzaga  kelgan  dinlar-
dan biri, bu tangrichilikdir. Xalqlarimiz tarixida maz kur 
e’tiqodning o‘ziga xos o‘rini bo‘lgan. Tangrichilik tarixi 
mamlakatimiz xalqlarining o‘tmish madaniyati, ijtimoiy 
hayoti va turmush tarzi haqida ma’lumot beruvchi tarixi 
manbalardan biridir. 
TARIXGA NAZAR
«Yilnoma kitoblarida bunday deyilgan: podshoh Doro ibn Doro xa-
zinasida  [Avestoning]  12  ming  qoramol  terisiga  tillo bilan  bitilgan bir 
nusxasi  bor  edi.  Iskandar  otashxonalarni  vayron  qilib,  ularda  xizmat 
etuv chilarni  o‘ldirgan  vaqtda  uni  kuydirib  yubordi.  Shuning  uchun 
o‘sha vaqtda Avestoning beshdan uchi yo‘qolib ketdi».