Dinlari tarixi

MUSTAHKAMLASH UCHUN 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1.  Xristianlik dinida o‘z joniga qasd qilish haqida nima deyiladi?
2.  Qadimgi slavyan va Xitoy dinlarida o‘zini o‘ldirgan insonga qanday 
munosabat bildirilgan?
3.  Qur’oni karimda nohaq qon to‘kish haqida nima deyiladi?
4.  «Shahidlik» va o‘z joniga qasd qilish o‘rtasidagi farqni tushuntirib bering.

---

133
DUNYOVIYLIK — DAHRIYLIK EMAS
27-§
FAOLLASHTIRISH UCHUN  
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1.  Dunyoviy inson deganda kimni tushunasiz? Diniy kishi deganda-chi?
2.  Dunyoviy demokratik davlat deganda nimani tushunasiz?
3.  O‘zbekistonda davlat va din munosabatlarining asosiy tamoyillari ni-
malardan iborat?
4.  Sizningcha, zamonaviy hayot kechiradigan inson dindor bo‘lishi 
mumkinmi?
DUNYOVIYLIKNING MOHIYATI 
Dunyoviylik deganda barcha dinlar hamda turli qa-
rashlarni teng hurmat qilish, fuqarolarning dinidan qat’i 
nazar qonun oldida tengligi nazarda tutiladi. Dunyoviy tur-
mush tarziga dinning moslashish jarayonini ifodalash va din 
bilan siyosatning o‘zaro nisbatini tavsiflash uchun ilmiy ada-
biyotlarda «seku lyarizatsiya» atamasi keng qo‘llaniladi.
Masalan, O‘zbekiston aholisining ko‘pchilik qismi 
muayyan dinga e’tiqod qiladi. Davlat diniy tashkilotlar-
ga hurmat bilan munosabatda bo‘ladi, ularning qonun 
asosida faoliyat yuritishiga va dindorlarning emin-er-
kin e’tiqod qilishlariga sharoit yaratib beradi. Shu bi-
lan birga, uning hech qaysi dinga alohida ustunlik yoki 
imtiyoz bermaydigan o‘z Konstitutsiyasi, qonunchilik 
asoslari, davlat ramzlari mavjud.
«Sekulyarizatsiya» so‘zi lotincha «saeculum» so‘zidan olingan 
bo‘lib, «dunyoviy» degan  ma’noni anglatadi. U davlat va jamiyat 
boshqaruvida diniy an’analar o‘rnini dunyoviy qonunchilik tizimi 
egallashiga nisbatan ishlatiladi.
Yurib ketayotgan 
kishiga otliq, 
o‘tirgan kishiga 
yurib ketayot­
gan, ko‘pchilik­
ka ozchilik 
salom bersin!
Hadis

---

134
Din faqatgina diniy aqida va ibodatlarni o‘z ichiga o lish bilan kifoyalanmay, 
jamiyatdagi insonlarning o‘zaro hurmat, mehr-shafqat, insoniylik fazilatlari 
mezonlarini belgilab kelgan. Shuning uchun ham har qanday dunyoviy davlat-
da jamiyatning birdamligi, o‘zaro ahilligi, jipsligi, tinchligi va barqarorligini 
saqlashda din o‘zining alohida o‘rniga ega.
Faraz qiling, ikki inson ko‘rishganda bir-birlariga «Assalomu alaykum», 
«Va alaykum assalom» deya tinchlik tilaydilar. Bir inson: «Salom so‘zi diniy 
mohiyatga ega bo‘lgani uchun dunyoviy kishilar uni ishlatmaydi», deb salom 
bermasa yoki alik olmasa, juda xunuk holat bo‘lgan bo‘lar edi. 
Diniy manbalarda faqatgina e’tiqod va ibodat masalalari yoritilmagan, balki 
o‘tgan xalqlar hayotidan ibratli hikoyalar ham mujassam. Ularda og‘ir si-
novlarni boshdan kechirgan payg‘ambarlar hayoti, buzg‘unchiliklarga berilgan 
xalqlar va ular boshiga jazo sifatida tushgan falokatlar namuna qilib ko‘rsatila-
di. Ularni o‘qib, to‘g‘ri xulosa chiqargan kishi gunohlardan tiyilishga, savobli 
ishlarni ko‘proq qilishga harakat qiladi. Bu esa har qanday jamiyatda sog‘lom 
ijtimoiy holatning yuzaga kelishiga yordam beradi.
Dunyoviy davlatda xalqning urf-odat, an’ana va axloqiy qadriyatlari qonun 
darajasiga ko‘tarilishi mumkin. Diniy qad riyatlar umuminsoniy qadriyatga, 
xalqning ma’naviy mulkiga, axloqiy normalariga aylangan holdagina u davlat 
miqyosida ahamiyatga molik bo‘lishi mumkin. Yurtimizda Ramazon va Qur-
bon hayitlarining mamlakat miqyosida dam olish kuni deb e’lon qilinishi shu 
kabi milliy va diniy qadriyatlarning uyg‘unlashuviga misol bo‘la oladi.