|
4. Bilim va etiqod
Biroq, mo''jizaning yana bir ta'rifi mumkin, bu "deb nomlanadi Mo''jizalarning epistemik nazariyasi va tomonidan bahslashdi Spinoza va Avgustin. Ushbu qarash mo''jiza tabiiy qonunlarning buzilishi ekanligini rad etadi, ammo shunchaki bizning oqimimizning tajovuzidir tushunish tabiiy huquq. In Tractatus Theologico-Politicus, Spinoza yozadi: "mo''jizalar faqat odamlarning fikrlari bilan bog'liq holda tushunarli va shunchaki tabiiy sabablarni har qanday odatiy hodisaga ishora qilish bilan izohlash mumkin emas, yoki biz, yoki har qanday holatda ham yozuvchi va rivoyatchi tomonidan mo''jiza "(Traktatus p. 84) Xuddi shunday, R.F. Gollandiya mo''jizani tabiatshunoslik bilan keng keltirilgan qog'ozda aniqladi. Gollandiya uchun mo''jiza faqat diniy talqin qilingan g'ayrioddiy va foydali tasodif bo'lishi kerak.
Brayan Devisning ta'kidlashicha, mo''jiza ro'y berganini aniqlasak ham, buni nimani isbotlashini ko'rish qiyin. Ehtimol, ular g'ayrioddiy va qudratli, ammo ilohiy bo'lmagan agentliklar tufayli paydo bo'lishi mumkin.
Jahon dinlari turli xil nazariyalarni tasdiqlaydilar o'limdan keyingi hayot va o'limdan keyingi mavjudlikning har xil turlari. Bu ko'pincha o'lmas shaxsga bo'lgan ishonchga bog'liq jon yoki o'z (Sanskritcha: atman ) himoya qilganidek, o'limdan omon qolgan tanadan ajralib turadi Aflotun, Dekart, Xristianlik kabi monoteistik dinlar va boshqalar Hind faylasuflari. Ushbu nuqtai nazar ham ong tanasi muammosi, asosan, dualizm. Bu nuqtai nazar nafaqat dualizm haqiqat ekanligini va qalblar mavjudligini, balki ruhlar o'limdan omon qolishlarini ham ko'rsatishi kerak. Sifatida Kant taniqli ta'kidlaganidek, ruhning mavjudligi uning o'lmasligini isbotlamaydi, chunki jon umuman sodda bo'lsa ham barham topishi yoki intensivligini yo'qotishi mumkin deb o'ylash mumkin. H. H. Narx o'limdan keyin tanasiz ruh bo'lish qanday bo'lishini uzoq vaqt taxmin qilgan zamonaviy faylasuflardan biri.
Ruhiy e'tiqod bilan bog'liq bo'lgan eng muhim masalalardan biri shundan beri shaxsiyat jismoniy tanasi bilan chambarchas bog'liq, ularning tanasidan tashqari mavjud bo'lgan insonni anglash qiyin ko'rinadi. Keyingi masala davomiyligi bilan bog'liq shaxsiy shaxs, ya'ni tana o'limidan keyin mavjud bo'lgan shaxs - bu da'voni hisobga olish oson emas bir xil ilgari mavjud bo'lgan shaxs.
Bertran Rassel narigi dunyoga qarshi umumiy ilmiy dalillarni quyidagicha keltirdi:
Odamlar ilm-fan bilan shug'ullanadigan kundalik dunyoning bir qismidir va ularning mavjudligini belgilaydigan sharoitlar kashf etilgan ... biz miyaning o'lmasligini va tirik tananing uyushgan energiyasi, xuddi demobilizatsiya qilinishini bilamiz. o'lim paytida va shuning uchun jamoaviy harakatlar uchun mavjud emas. Barcha dalillar bizning aqliy hayotimiz deb biladigan narsalar miya tuzilishi va uyushgan tana energiyasi bilan bog'liqligini ko'rsatadi. Shuning uchun aqliy hayot tana hayoti to'xtaganda to'xtaydi deb taxmin qilish oqilona. Argument ehtimollikdan faqat bittasi, ammo ko'pgina ilmiy xulosalarga asoslanadigan kabi kuchli.
XULOSA
Xulosa o’rnida shuni ta’kidlamoqchimizki, O‘zbekiston Respublikasida ziyolilar oldiga ma’naviy barkamol insonni shakllantirish vazifasi qo‘yilgan bir paytda din masalasini chetlab o‘tish mumkin emas. Dunyodagi dinlarning barchasi ezgulik g‘oyalariga asoslanadi va yaxshilik, tinchlik, do‘stlik kabi xususiyatlarga tayanadi. Din odamlarni halollik va poklik, mehr-shafqat, birodarlik va bag‘rikenglikka da’vat etadi. Milliy va diniy qadriyatlarni yaxshi bilmay, ularning hurmatini o‘rniga qo‘ymay turib, inson yuksak ma’naviyatli bo‘la olmaydi.
Ijtimoiy psixologiya mustaqil fan sifatida o`z tarixi, vujudga kelishidagi uch nazariy manba: xalqlar psixologiyasi, omma psixologiyasi va ijtimoiy xulq-atvor instinktlari nazariyalariga tayanadi. Uning paydo bo`lishida sotsiologik va psixologik yondashuv mavjud bo`lib, ijtimoiy shart-sharoit shu fanni yuzaga kelishiga asos bo`lgandir. Bu fan psixologiyaning alohida fan tarmog`i bo`lib, unda sotsiologiya, shaxs ijtimoiylashuvi, ijtimoiy tasavvurlar, muomala, boshqaruv, oila, katta va kichik guruhlar psixologiyasi to`g`risida umumiy bilimlar o`rganiladi, shu bilan birga inson va jamiyat munosabatlaridagi o`ziga xos ilmiy yondashuvlarni tushunib olish imkoniyati yaratiladi.
Kup jixatdan maktabdagi barcha o`quv-tarbiya ishlarining muvaffakiyati ma'lum darajada o`quvchilar qiziqishlarining mazmuni va yo`nalishiga bog`liqdir. O`quvchilarning muayyan o`quv va ijtimoiy faoliyatga kiziksh faqat bilimlarni o`zlashtirish uchun emas, balki e'tikod va idеallarni shaklantirish, dunyokarashni xosil qilish uchun xam maksimal darajada kulay shart sharoitlar yaratadi.
Qiziqishlarning insonning emotsional-irodaviy aktivligi bilan o`zviy bog`liqligini xisobga olar ekanmiz, kizkishlarni shakllantirish va tarbiyalashni iroda va emotsiyalarni tarbiyalashdan ajratib kuymaslik kеrak. U yoki bu qiziqishlarning rivojlanishini kup jixatdan o`z navbatida kishi faoliyatida shakllanadigan va rivojlanadigan qobiliyatlarga bog`liq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
