Dinamikaning asosiy va yordamchi tushunchalari

Kosmik tezliklar
Yer yuzasiga yaqin tezliklar ko'rsatilgan: 1) y = y1 - aylana traektoriyasi;
2) y1< υ < υ2 – эллиптическая траектория; 3) υ = 11,1·103 м/с – сильно вытянутый эллипс;
4) y = y2 - parabolik traektoriya; 5) y> y2 - giperbolik traektoriya;
6) oyning traektoriyasi
Shunday qilib, biz Quyosh sistemasidagi barcha harakatlar Nyutonning universal tortishish qonuniga bo'ysunishini aniqladik.
Sayyoralarning va quyosh tizimining boshqa jismlarining kichik massasidan kelib chiqib, taxminan taxmin qilish mumkinki, quyosh atrofidagi kosmosdagi harakatlar Kepler qonunlariga bo'ysunadi.
Barcha jismlar Quyosh atrofida elliptik orbitalar bo'ylab harakatlanadilar, uning markazlaridan birida Quyosh joylashgan. Osmon jismi Quyoshga qanchalik yaqin bo'lsa, uning orbital tezligi shunchalik tez bo'ladi (eng uzoqda joylashgan Pluton sayyorasi Yerdan 6 marta sekin harakat qiladi).
Jismlar ochiq orbitalarda ham harakatlanishi mumkin: parabola yoki giperbola. Bu, agar tananing tezligi Quyoshdan ma'lum masofada joylashgan ikkinchi kosmik tezlik qiymatiga teng bo'lsa yoki undan oshsa sodir bo'ladi. markaziy yoritgich... Agar biz sayyoramizning sun'iy yo'ldoshi haqida gapiradigan bo'lsak, unda kosmik tezlik sayyora massasi va uning markazigacha bo'lgan masofaga nisbatan hisoblanishi kerak.

Kosmik tezliklar. Sun’iy yo’ldoshlar

1957 yil oktyabrda Yerning birinchi yo’ldoshi uchirilganidan va 1961 yil 12 aprelda Gagarenning Yer atrofida tarixiy parvozidan keyin kosmik uchishlar texnikasi tez suratlar bilan rivojlana boshladi va hozirgi kunda Yer atrofida ko’plab sun’iy yo’ldoshlar aylanib yuribdi . Inson uchirgan kosmik snaryadlarning bir qanchasi esa Quyosh yo’ldoshlariga aylandi.

B irinchi kosmik tezlik.Agar kosmik snaryadni biror H balandlikdan V tezlik bilan gorizontal otilgan odatdagi snaryad yoki oddiy tosh deb tasavvur qilsak u holda atmosferaning ta’siri bo’lmaganida uning barcha mumkin bo’lgan traektoriyalari ayonki planetalarning mumkin bo’lgan harakatlariga o’xshash bo’ladi
Fmi=Fog’ <sub>=mg
V=


1-rasm
taqriban 7.93km/sek ga teng bo’lgan v tezlikda snaryad trayektoriyasi aylana bo’ladi va snaryad yerning yo’ldoshiga aylanadi.Snaryadning</sub> aylana orbita bo’ylab harakati _{tezligini snaryadning markazga intilma tezlanishini erkin tushush tezlanishi g ga}
t eng bo’lishi shartidan oson hisoblab topish mumkin. Haqiqatdan ham H balandlikda erkin tushish tezlanishi g=g_o bunda g_o__ Yer sirtida uning markazidan R masofada tezlanish u holda
=g=
Yoki v=R /R+H
Agar H Rbo’lsa u holda _{V= bo’ladi}

2-rasm
Ikkinchi kosmik tezlik.Yerning tortishish kuchini yengib Quyoshning yo’ldoshiga aylanib Quyoshning atrofida aylanishi uchun beriladigan tezlik.ikkinchi kosmik tezlikni son qiymatini aniqlash uchun energiyaning saqlanish qonunidan foydalanamiz.Bu holatda jism yer sirtidan biror H balandlikda tursin H R 3-rasm E_k-E_p=0

=mg(R+H)
=mgR
V= 11.2 km/s
Ikkinchi kosmik tezlikda harakatlanayotgan jism traektoriyasi paraboladan iborat