Dinamikadan asosiy formulalar

23-VARIANT
1. Oy sirtidagi erkin tushish tezlanishi Yer sirtidagi erkin tushish tezlanishi bilan taqqoslansin.
Javob: g_Oy=0,165g_Yer.
2. Yerdan Oyga olib borilgan matematik mayatnikning tebranish davri qanday o‘zgaradi?
Javob: 2,46 marta oshadi.
3. Yerning orbita bo‘ylab harakatidagi chiziqli tezligi topilsin. Yerning orbitasi aylana shaklda deb hisoblansin.
Javob: υ=30 km/s.
4. 20 t massali vagon devorga urilganda uning ikkala buferining har biri 10 sm ga qisilgan bo‘lsa, vagon qanday tezlik bilan harakatlangan? Har bir bufer prujinasining bikrligi k=1 MN/m.
Javob: υ=3,6 km/soat.
5. Rogatkadan otayotgan bola rezina shnurni cho‘zganda, uning uzunligi 10 sm ga ortgan. Agar rezina shnurni 1 sm ga cho‘zish uchun 1 N kuch talab qilinsa, 20 g massali tosh qanday tezlik bilan otilgan? Toshning harakatida havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
Javob: υ=22,1 m/s.


24-VARIANT
Javob: 1) a=4,9 m/s² (lift ko‘tariladi); 2) a=2,45 m/s² (lift pastga tushadi).
1.500 t massali poyezd tormozlanganda tekis sekinlanuvchan harakat qilib, 1min davomida tezligini 40 km/soat dan 28 km/soat gacha kamaytirgan. Tormozlanish kuchi topilsin.
Javob:F=27,7 kN.
2. Massasi 20 t bo‘lgan vagon 54 km/soat boshlang‘ich tezlik bilan harakat qiladi. Agar vagon: 1) 1min 40 s, 2) 10 s, 3)1 s ichida to‘xtasa, vagonga ta’sir qiluvchi o‘rtacha kuch topilsin.
3.υ = 600 m/s tezlik bilan uchayotgan m=4,65·10^-26 kg massali molekula idish devoriga normalga nisbatan 60⁰ burchak ostida uriladi va shunday burchak ostida tezligini yo‘qotmasdan elastik qaytadi. Urilish vaqtida idish devori olgan kuch impulsi topilsin.
Javob: FΔt=2,8·10^-23 N·s.
4.Yuqoriga ko‘tarilayotgan samolyot h=5 km balandlikda υ=360 km/soat tezlikka erishadi. Samolyotning ko‘tarilishida og‘irlik kuchiga qarshi bajarilgan ish, uning tezligini oshirishga sarf bo‘lgan ishdan necha marta katta?
Javob: 10 marta.
5. Massasi 5 kg bo‘lgan miltiqdan massasi 5·10^-3 kg bo‘lgan o‘q 600 m/s tezlik bilan otilib chiqadi. Miltiqning orqaga tepish tezligi topilsin.
Javob: υ=0,6 m/s.