Dinamik tiplashtirilgan

1.3. Arifmetik ifodalarni yozish
Arifmetik ifodalarni yozishda operandalar sifatida butun va haqiqiy sonlardan foydalanish mumkin. Quyidagi jadvalda sonlar ustida bajarish mumkin bo’lgan amallar va ularning ma’nosi keltirilgan.
Arifmetik amallarning yozilishi

amal	ma`nosi
+	qo`shish
-	ayirish
*	ko`paytirish
/	bo`lish (natija haqiqiy son)
//	quyidan yahlitlab bo`lish
**	darajaga ko`tarish
%	qoldiq

Arifmetik amallar odatdagi yozuvdan bitta satrga yozilishi bilan farqlanadi.

Oddiy yozuv Pithonda

Quyidagi yozuvlar interaktiv rejimda keltirilgan:
>>> 5/3
1.6666666666666667
>>> 5//3
1
>>> 5 % 3
2
>>> 5 ** 67
67762 63 5780344027125465800054371356964111328125
Agar operandalarning biri haqiqiy son bo`lsa, natija ham haqiqiy bo`ladi.
Arifmetik ifodalarning qiymatini hisoblashda Python amallarning an`anaviy ustuvorligini nazarda tutadi.
>>> -2**4
-16
>>> -(2**4)
-16
>>> (-2)**4
16
Shubhali hollarda amallarning ustuvorligini qavslar orqali ko`rsatish tavsiya qilinadi.
1.4. Qiymat berish buyrug’i
O`zgaruvchilar ko`rsatayotgan ma`lumotlarni o`zgartirish uchun ularga qiymat beriladi. Bu amalni qiymat berish buyrug’i, ya`ni yordamida amalga oshiriladi.
Buyruqning umumiy ko`rinishi quyidagicha:
α=β
Bu yerda α - qiymat olayotgan o`zgaruvchi, β - esa qiymati α ga beriladigan sonli, arifmetik, mantiqiy yoki xarfiy ifoda. Bu buyruqning ma`nosi quyidagicha: β - ifodaning qiymati hisoblanadi va bu qiymat α ga beriladi, ya`ni xotiradan α uchun ajratilgan yacheykaga yozib qo`yiladi. Masalan:
x=20.25
y=(x+0.75)*2
c=”Python tili”
Bu buyruqlar bajarilganidan so`ng, x - o`zgaruvchi 20,25 ni, y-esa 42 ni, xarfiy c o`zgaruvchi esa «Python tili» degan qiymatlarni oladi. Demak, bu o`zgaruvchilar uchun ajratilgan yacheykaga ana shu qiymatlar yozib qo`yiladi.
Ikkinchi buyruqa e`tibor bering. Agar zarur bo`lsa, qiymat olayotgan o`zgaruvchi qiymat berish buyrug’ining o`ng tomonida ham kelishi mumkin. Bu holda o`ng tomondagi ifodaning qiymatini hisoblash uchun uning «eski» qiymatidan foydalaniladi. Ifodaning “yangi” qiymati hisoblab topilganidan keyin, yacheykadagi «eski» qiymat o`chiriladi va uning o`rniga “yangi”si yozib qo`yiladi. SHuni yodda tutish kerakki, qiymat berish buyrug’ining o`ng tomonidagi ifodalarda ilgari qiymat olmagan o`zgaruvchidardan foydalanish mumkin emas. Bunday hollarda hatolik yuzaga keladi.
>>>x=1
>>> u = 2*x+5
>>> u
7
cel=26 buyrug’ini bajarganda, komp’yuter xotirasining qaysidir bir qismida (shartli ravishda id1 orqali belgilangan manzilida) ob`ekt yaratiladi va unga int tipidagi 26 qiymati yozib qo`yiladi. So`ngra, cel o`zgaruvchisi yaratiladi va unga ob`ektning manzili bo`lgan id1 yozib qo`yiladi. SHunday qilib, Python dagi o`zgaruvchilar o`zida ob`ekt manzilini saqlaydi. Boshqacha aytganda, o`zgaruvchi ob`ektlarga havola qiladi. Bunda o`zgaruvchining tipi u havola qiladigan ob`ektning tipi bilan aniqlanadi.