Dimlovchi inshootlarning asosiy vazifasi Dimlovchi inshootlarning o‘rnatilishi

7-ma’ruza
Mavzu: Kanallardagi suv dimlash inshootlari. Ularning nishabdigi kichik bo‘lgan kanallarda ishlash xususiyatlari, konstruksiyalari.


Reja:

1. 
   Dimlovchi inshootlarning asosiy vazifasi
   
2. 
   Dimlovchi inshootlarning o‘rnatilishi
   
3. 
   Inshootlar tuguni va suv bo‘lgichlar
   

Dimlovchi inshootlarning asosiy vazifasi, bosh kanaldan hisobiy suv sathidan kam miqdorda suv o‘tkazilganda, uning tarmoqlariga suv berish uchun zarur bo‘lgan suv satxini rostlab turishdan iborat. Masalan, sutka mobaynida sug‘orishga bo‘lgan iste’molning kamayishi, tunda sug‘orishning chegaralanishi, iste’molchilarning suvni ishlata olmaslgi tufayli, ularni bir qismiga suv bermaslik (to‘xtatib kuyish) shular jumlasidandir.

Tizimdan normal sharoitlarda foydalanishda, hamma suv oluvchi rostlagichlar hisobiy rejimda ishlashadi, katta kanaldagi suv satxi kichik kanalga suvni o‘zi oqib kirishini ta’minlaydi (7.1-rasm, a).
Katta kanalda suv satxining pasayishi, o‘z navbatida unda suv satxining pasayishiga olib keladi va bu vaqtda suv oluvchi rostlagichlarga suv o‘zi oqib kirishi ta’minlanmaydi (7.1-rasm, b). Zarur bo‘lgan suv satxini ko‘tarish uchun kanalga dimlovchi inshootlar o‘rnatiladi, u suv satxini ko‘tarishni ta’minlaydi va suv oluvchi rostlagich normal rejimda ishlaydi (7.1-rasm, d).
Suv dimlovchi inshootlar konstruktiv jihatdan ochiq yoki quvurli ko‘rinishda loyihalanadi. Katta (bosh, xo‘jaliklararo) kanallarga nisbatan kichik xo‘jalik ichidagi kanallarda quvurli konstruksiyali dimlovchi inshootlar ko‘p qo‘llaniladi.
Suv dimlovchi inshootlar konstruksiyalari jihatdan ochiq rostlagichlarga o‘xshash bo‘lsada, lekin ular kanalga joylashish vaziyatlari bilan farq qiladi. Ochiq rostlagichlar katta kanalga nisbatan (30⁰ dan 90⁰ gacha) hosil qilib joylashtirilsa, suv dimlovchi inshootlar esa faqat kanalga ko‘ndalang holda joylashtiriladi. Dimlovchi inshootlarning o‘qlari kanal o‘qlari bilan ustma-ust tushadi. Dimlovchi inshootlar ostonasi sathi kanal tubi sathi bilan teng qilib olinadi. Jadallashgan suv sathlarida inshoot orqali suv zatvor ostidan o‘tkaziladi. Bu holda pastki befda energiya eng yuqori bo‘ladi va energiyani so‘ndirish sharti asosida energiya so‘ndirgichlar tanlanadi.