Dilxiroj“ kuyi haqida qisqacha ma’lumot

"DILXIROJ“ kuyi haqida qisqacha ma’lumot

• "DILXIROJ", Dilharosh (fors. — dilni tirnovchi) — oʻzbek, uyg'ur va tojik xalqlarining mumtoz raqs kuyi. Bosh ohangi rivojlanishi jarayonida peshrav uslubi yetakchi oʻrin tutadi. Dilxirojning ommabop yallalarga yaqin ashula yoʻli ham mavjud boʻlib, Tojikistonda "Siynaxurush" deb yuritiladi. Lad va kuy-ohang asoslari Buzruk maqomi yoʻllariga yaqin. Dilxiroj rivojining yuqori qismida "Zebo pari" avji ishlatilgan.

Peshrav (fors. — oldinda yuruvchi) — 1) ashula yoʻllarida cholgʻu muqad-dima vazifasini bajaruvchi kuy tu-zilmasi. Bastakorlik ijodiyoti rivojlanishi jarayonida P. mustaqil cholgʻu kuy sifatida shakllangan. 14— 17-asrlarda "P." nomi ayrim ashula namunalariga ham ishlatilgani maʼlum; 2) Shashmaqom va Xorazm maqomlari tarkibidagi cholgʻu qism nomi. Shashmaqom majmuasidagi Dugoh ma-qomi mushkilot boʻlimida P.i Dugoh asari mavjud. Xorazm maqomlarida P. asosiy cholgʻu qismlaridan biri hisoblanadi; 3) kuy rivoji vositasi, us-lubi. Unga koʻra, har navbatdagi yuqoriroq joylashgan pardalardan biri zabt etilib, pogʻonama-pogʻona pastga qarab siljish orqali tayanch pardagacha kay-tib kelinadi. Deyarli barcha mumtoz cholgʻu kuylarda P. vositasi qoʻllanilgan. Keng maʼnoda maqom cholgʻu yoʻllari P. uslubi taʼsiri ostida bastalangan. P. tojik, uygʻur, ozarbayjon, turk, eron, arab va boshqa sharq xalklari musiqasida ham katta oʻrin tutadi. 20-asr uzbek bastakorlari (T.Jalilov, Yu.Rajabiy, K.Jabborov va boshqalar) xususiyatlaridan foydalanib ashula, ommabop qoʻshiqlar yaratishgan.

Asar tahlili:

• Asar nomi : “DILXIROJ”
• Asar muallifi: O’zbek xalq kuyi
• Asar chaqqon suratda chalinadi
• Asar tanalnigi: sol Major
• O’lchovi : 2:4
• Asarning 12 – va 13 taktlarida o’lchov o’zgaradi 2:4 dan 3:4 ga o’tadi va 1 taktdan keyin yana 2:4 ga qaytadi. Huddi shu holat kuyning 40- va 41- taktlarida ham takrorlanadi
• Kuyda chorak, nimchorak, 16 talik notalardan foydalanilgan.

Uzaytiruvchi belgilardan faqat nuqtadan foydalanilgan.

Kuy davomida bekar alteratsion belgisi uchrab turadi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!