Dilorom qosimova menejment nazariyasi

8.2.  B oshqaruv  apparati  m eh n a tin i  m a q b u llash tirish
B o s h q a ru v   a p p a ra ti  m e h n a tin i  m a q b u lla s h tiris h g a   y a g o n a   y o n ­
d a sh u v n i  t a ’m in la sh   m a q sa d id a   t a ’rif-m alak a  m a ’lu m o tn o m a si  ham
99

---

q o ‘llan ilib ,  u la rd a   x o d im la r  b a ja ris h i  lo z im   b o 'lg a n   is h la r  h a jm i 
m u rak k ab lig i,  ra h b arlik   lavozim i,  tu rli  b o sh q a ru v c h ilik   vazifalarini 
b ajaru v ch ilar u c h u n   talab   etilad ig an  d a ra ja  h am d a  ish  staji  k o 'rsatilad i.
,  M e n e jm e n t  ishi  te x n o lo g iy a sid a   ish  v a q tin in g  k a tta   qism i  ( 7 7 % )  
h u jja tla r  bilan  ish la sh g a   sarflan ad i.  S h u   sababli  h u jja tla r  alm a sh in u - 
vini  doim o  tak o m illa sh tirib   b o rish   lozim .
M e n e je r  m e h n a tig a ,  s h u n in g d e k ,  k o rx o n a  va  ta sh k ilo td a   a x b o ro t 
o qim lari  y o 'n a lish i  v a   h u jja tla r  a y la n ish   tex n o lo g iy a si  m aq b u llig i 
h a m   k a tta   t a ’sir  k o 'rs a ta d i.  B u  y e rd a   h u jja tla r  o ‘ta d ig a n   b o sq ich lar 
sonini  ularni  b irlash tirish   n a tijasid a  q isq artirish   k a tta   sa m a ra   berib, 
n a tija d a   a s o s la n m a g a n   m u v o fiq la sh tiru v   b a rta ra f  etiladi.  A g a r  m u- 
v o fiq la s h tiris h   m u h im   b o ‘lsa ,  h u jja tla r   o 'tis h   b o s q ic h la ri  o 'rn in i 
a lm a s h tiris h   h a m   y a x sh i  n a tija   beradi.
H u jja tla r  a lm ash in u v ig a  k e ta d ig a n   v a q tn i  q isq artirish   m aqsadi- 
da  o ‘tish   tex n o lo g iy asi,  a x b o ro t  u z a tilish in in g   m aq b u l  y o 'llari  b elg i­
la n a d i.  R a h b a r  fa q a t  b o s h q a la r g a   to p s h ir is h   m u m k in   b o ‘lm a g a n  
h u jja tla rg a   im zo  ch ek ad i.  X a tla r  ta y y o rla sh   bilan  b o g 'liq   ish  vaqti- 
ni  te ja s h d a   m a x s u s   n a m u n a li  m a tn la r,  s ta n d a r t  v a ra q la rd a n   foy­
d a la n ish   k a tta   a h a m iy a tg a   eg a.  K orxona  v a   ta s h k ilo tla r  o 'r ta s id a  
y o zish m alard a  k elg an   h u jjatn i  javobi  bilan  q a y ta rish   k e n g   qo'llaniladi.
H ijjja tla rn i  b irx illa sh tirish   v a   s ta n d a rtla s h   m e n e je r  m e h n a tin i 
ta sh k il  e tis h n in g   m u h im   y o ‘n alish id ir.  S ta n d a rt  v a ra q la rn i  q o 'lla sh  
x a to la r  k a m a y ish ig a   va  n a tija d a  
b o sh q a ru v   x a ra ja tla ri  qisqarishi- 
ga  olib  keladi.
A x b o ro t  h ajm i  m u n ta z a m   o rtib   b o ra y o tg a n   sh a ro itd a   m e n e je r 
m e h n a tin i  m e x a n iz a tsiy a la s h   v a  a v to m a tla s h tiris h ,  a y n iq sa,  m u h im - 
dir.  M u ta x a s s is la r  fikriga  k o 'ra ,  b o sh q a ru v   a p p a ra tid a   ta sh k iliy   va 
h iso b la sh   m a sh in a si,  aloqa  v o sita la ri  y o rd am id a  7 %   ishni  m e x a n i­
z a tsiy a la sh   m u m k in   ekan.  M e n e je r  m e h n a tin i  ta k o m illash tirish n in g  
m u h im   y o 'n a lis h i  ish   jo y in i  m a q b u l  ta sh k il  e tis h   va  e n g   avvalo, 
m e h n a t  x u s u s iy a tla r in i,  b o 'lin m a la r n in g   o 'z a r o   a lo q a s in i  is h la r 
m uhim ligini  hisobga  olgan  holda  joylashtirishdir.  Ish  stollari,  usk u n a, 
javon,  k a rto tek alar  qulay  v a  qo'l  yetad ig an   qilib  joylashtirilishi  kerak.
Ish   jo y la ri  jo y la s h tirilis h i  va  u la rn i  te x n ik a   v o s ita la ri  h a m d a  
y o rd a m c h i  u s k u n a la r  bilan  jih o z lash d a  u z lu k siz   ish la sh n i  t a ’m in lash  
ta la b la ri  h is o b g a   o lin ish i  k e ra k .  T a jrib a d a n   m a ’lu m k i,  ish   jo y in i
100

---

tex n o io g iy a ,  erg o n o m ik a ,  psixofiziologiya,  e s te tik a   ta la b la rig a   m u- 
vofiq  jo y la s h tiris h   m e h n a t  u n u m d o rlig in i  o sh irish   ( 5 %   v a   u n d a n  
k o ‘p g a )  im konini  beradi.
B o sh q a ru v   a p p a ra ti  m e h n a ti  u c h u n   sa n ita r-g ig ie n a   m e ’yorlari, 
te m p e ra tu ra ,  nam lik,  yoruqlik  m e ’yorlari,  shovqin  darajasi,  shuningdek, 
m e h n a t  v a   d am   olish  ta rtib la rin i  h iso b g a   o lg an   holda  sh a ro it  y ara- 
tis h   m u h im   a h a m iy a tg a   ega.