Dilnavoz Yusupova

Xrista Aleksandri
o‗z yurti Ellada – Gretsiyaga qaytishni xohlaydi, ammo Yanguli 
Suxumidan – tug‗ilib o‗sgan maskanidan ketishni istamaydi. Otasi uni majburlab olib 
ketadi. Uch kundan keyin ular chiqqan kemaning halokatga uchragani ma‘lum 
bo‗ladi, dengiz to‗lqinlari Yangulining jasadini Suxumiga olib kelib tashlaydi. Uning 
murdasini faqatgina Jamol taniydi: chunki Yangulining ko‗ksida «Hellados» – Ellada 
yozuvi yozilgan edi.
Xulosa. 
Yanguli 
hech qayerda o‗qimagan, onasidan go‗dakligidayoq yetim qolgan, 
otasi bo‗lsa uzzukun tirikchilik tashvishlari bilan band. Bir qaraganda u ko‗cha 
bolasi. «O‗tganning o‗rog‗ini, ketganning ketmonini olish» uning kasbiga aylanib 
qolgandek. Yanguli garchi maktab – ustoz ko‗rmagan, ota-ona mehridan to‗la 
bahramand bo‗lolmagan esa-da, uning tabiatan nozik ko‗ngli, mushohadaga moyil 
aql-u farosati bor. Jamol Yangulining onasi yo‗qligini bilardi, biroq Kokaning qistovi 
bilan (qolaversa, bolaligiga borib) uni onasini qo‗shib so‗kishdan o‗zini tutib 
turolmaydi. Yanguli esa Jamolning onasi o‗lganini eshitiboq o‗z raqibini quchoqlab, 
undan uzr so‗rashga chog‗lanadi. Yanguli otasining zo‗rligi bilan Vatanini tark 
etyapti-yu, shu og‗ir holatda ham Jamolning ko‗nglini ko‗tarishni o‗ylaydi: «Jamol, 
ego agapo imana su! Jamol, oyingni yaxshi ko‗raman!» 
o
Jamol nazarida, Yangulining o‗z to‗dasi oldida so‗zlagan «tarixiy nutqi» 
maynavozchilikdan boshqa narsa emas. Lekin Yangulining birorta gapi yo‗liga 
aytilgan emas. U chindan-da o‗zi va to‗dasidagi bolalarni vatanning «hur 

---

460 
farzandlari» deb biladi. U rostdan ham Gruziya yerini, dengizini, jamiki 
daryolarini, oltin-kumushlari-yu o‗tloqlarini o‗ziniki deb hisoblaydi. 
o
Yanguli fojiasida uning otasini ayblashga ham shoshilmaslik kerak. Otani ham 
tushunish lozim. U ham o‗z Vatanini Yangulidan kam sevmaydi. Faqat uning 
vatani boshqa – Gretsiya – Ellada! Uni chindan ham o‗zi voyaga yetgan yurtda 
ajdodlar ruhi chaqirmoqda. U ham bolalikdagi do‗stlariga, xotiralariga, ilk 
muhabbatiga guvoh bo‗lgan go‗shalarga talpinadi. Uning ham bu sog‗inch-u 
talpinishlarga haqqi bor. 
o
Hikoyachi 
Jamol
garchi hali yosh, o‗yinqaroq bolaligi o‗tib ketmagan bo‗lsa-da, 
o‗ziga xos xarakterga ega obrazdir. Uning o‗rnida boshqa bola bo‗lganida, balki, 
Yangulidan ikki marta kaltak yeganidan keyin bu to‗daga bo‗ysunib ketardi. Jamol 
bu «to‗da»ga bo‗sh kelishni xohlamadi. Uning shu qat‘iyligi, jasurligi, o‗zini xor 
qildirib qo‗ymasligi oxir-oqibatda «dushmanlari»ning do‗st bo‗lishiga, Yangulidek 
«zo‗ravon» e‘tirofini qozonishiga olib keladi.
o
Asarda Jamolni asrab olgan 
Nina xola 
unchalik ko‗p ishtirok etmaydi. Biroq bu 
zahmatkash ayolning kuyunib gapirishlari, asablari ancha tarang tortib qolganidan 
seziladiki, uning boshidan ham anchagina issiq-sovuqlar o‗tgan. Jamolning do‗sti 
Koka
, Yanguli to‗dasining bir qancha a‘zolari obrazi haqida ham shu fikrni aytish 
mumkin. Bularning bari «Hellados» hikoyasida qator betakror inson xarakterlari 
yaratilganidan yaqqol darak beradi. 

«Qishloq bolalari» (1958-yili chop etilgan ilk hikoyalar to‗plami)