Denov tadbirkorlik va pedagogika

7.1 -rasm. O’zini o’zi boshqarishi doirasi 
Tashki doirada qo‘yidagi beshta vazifalar ma‘lum: 
1). vazifalarni qo‘yish; 
2). rejalashtirish; 
3). bo‘lg‘uvsi ishdagi ustivorliklarni belgilash; 
4). kun tartibini tuzish va mehnat jarayonini tashkil qilish; 
5). o‘zini o‘zi nazorat qilish va maqsadlarga tuzatishlar kiritish. 
O‘zini o‘zi boshqarishning ichki doirasida birlashtiruvchi vazifa-axborotlar 
bilan ishlash joylashgan. Qolgan vazifalar ma‘lum darajada uni atrofida 
aylanadilar, chunki axborotni almashish o‘zini o‘zi boshqarish jarayonining barcha 
pallalarida zarurdir. 
Birinchi vazifa - 
maqsadlarni qo’yish
. Har bir boshqaruvchi xodim o‘z 
oldiga maqsadlarni qo‘yadi, bu kelajakka qarash, kuchlar va faollikni erishish 
kerak bo‘lgan narsaga qaratish va jamlashni bildiradi. SHunday qilib maqsad 
yakuniy natijani shakllantiradi. U harakatlar ―quturtuvchisi‖, faollikni belgilab 
beruvchi undov bo‘ladi. Agar maqsad qo‘yilgan bo‘lsa, unda harakatlantiruvchi 
kuch sifatida harakat qiluvchi va faqat maqsadga erishilgandagina yo‘qoluvchi 
keskinlik holati vujudga keladi. 
Maqsadlarni qo‘yish jarayoni bir necha pallalardan tashkil topadi. 
1.Maqsadlarni belgilash va ularni quyidagicha vaqtli mezonlar bo‘yicha 
tabaqalashtirish: 

uzoq muddatli hayotiy maqsadlar (shaxsiy va kasbiy); 

o‘rta muddatli maqsadlar(yaqin 5 yilga) 

qisqa muddatli maqsadlar (yaqin 12 oyga) 
Bunda mehnatga motivatsiyani kuchaytiruvchi va kasbiy intilishlarni 
yo‘naltiruvchi kasbiy mo‘ljallarni ajratish kerak. 
2.Maqsadlarga erishish uchun shaxsiy resurslarni belgilash, buning uchun 
quyidagilar zarur: 
- shaxsiy salohiyat, imkoniyatlarni belgilash; 
- o‘zining kuchsiz tomonlarini sanab berish, muvaffaqiyatsizliklar-ning 
ro‘yxatini tuzish va qanday sabablar natijasida ular sodir bo‘lganliklarini 
ta‘kidlash. Bu kamchiliklardan qanday qilib xolis bo‘lish haqida o‘ylab ko‘rish; 
-2-3 muhim afzalliklar va kamchiliklarni ajratish. 
Yana yaqin yillarda nima bilan hisoblashish kerakligini ham aniqlab olish, 
masalan, yaqin atrofdagilar (sheriklar, qarindoshlar, boshliq, o‘rtoqlar va x.k ) yoki 
yoshni va o‘z maqsadlarini ularga muvofiq qo‘yish kerak. 
3.‖Maqsad–vosita‖ tahlilini o‘tkazish, uni borishida maqsadlarga erishish 
uchun zarur resurslarni (shaxsiy, moliyaviy, vaqtli) haqiqiy vaziyat bilan 
solishtiriladilar. Buning uchun maqsadlarni tuzilgan ― invertarь ro‘yxati‖ga 

---

116 
murojaat qilish va 3-4 muhim maqsadlarni tanlab olish, ularga erishish uchun zarur 
vositalarini belgilash va yana nimaga erishish kerakligini yoki maqsadlarga 
erishish uchun nimaga kirishish kerakligi tekshirish zarur. 
Kasbiy (martabali) maqsadlar bo‘yicha ularga erishish uchun zarur malakani 
ko‘rsatish va haqiqiy amaliy vazifalarni qo‘yish zarur, masalan, yetishmayotgan 
tajribani olish. 
4.Aniq maqsadlarni shakllantirish. Bunda shuni hisobga olish kerakki, har bir 
maqsad faqat uni amalga oshirilishi muddatlari va istalgan natijalar ma‘lum 
bo‘lgandagina ma‘noga ega bo‘ladi. Keyin o‘zining istalgan va amaliy 
maqsadlariga qo‘llash bilan shakllantirish va o‘z rejalarini ularni qanchalik 
haqiqiyligi nuqtai nazaridan qayta tekshirish maqsadga muvofiqdir. 
Malaka va madaniy darajani oshirish haqida ham esdan chiqarmaslik kerak. 
O‘ziga judayam ko‘p narsani olish kerak, chunki bu haqiqiy bo‘lmagan 
vazifalarni bajarilishiga imkonlar kamdir. O‘z oldimizga qanchalik ko‘p 
maqsadlarni qo‘ysak, oldingi hayotni shunchalik ko‘proq o‘zgartirish va o‘z 
faoliyatini ko‘proq faollashtirishga to‘g‘ri keladi. 
Keyin menejer tomonidan ishlab chiqilgan rejalarni amalga oshirilishi kerak. 
Rahbar mehnatini ratsional tashkil qilish ishlarini bajarishda