Denov tadbirkorlik va pedagogika

5.2- rasm. Tashkilot ichki va tashqi muhitining omillari va 
o’zgaruvchanlari. 
-tashkiliy tuzilma; 
-tashkilot ichidagi jarayonlar; 
-texnologiya; 
-xodimlar; 
-tashkiliy madaniyat. 

---

59 
Tashkilotning tashkiliy tuzilmasi
alohida bo‘linmalarning vujudga kelgan
ajratilishi, ular o‘rtasidagi aloqalar va bo‘linmalarning yagona bir butunga 
birlashishini aks ettiradi. 
Texnik vositalar va ularning tashkilot tomonidan yaratilayotgan yakuniy
mahsulotni olish uchun kombinatsiyalash va foydalanish usullarini o‘z ichiga 
oluvchi texnoligiya menejment tomonidan eng diqqatli e‘tiborning predmeti
bo‘ladi. Boshkaruv texnologiyalari va ulardan samaraliroq foydalanishni amalga 
oshirish masalalarini hal qilish kerak. Keyingi vaqtlarda borgan sari ilg‘orroq 
texnologiyalarni paydo bo‘lishi munosabati bilan menejmentning tegishli vazifalari 
yetarlicha murakkabroq va ahamiyatliroq bo‘lib bormoqda, chunki ularni hal qilish 
tashkilot uchun kelajakda jiddiy va g‘oyatda ijobiy oqibatlarga olib kelishi 
mumkin.SHuning bilan bir vaqtda ular tashkilotning ichki xayotida salbiy 
jarayonlarga olib kelishi, uning tashkiliy tuzilmasini buzib yuborishi, 
xodimllardagi motivatsiyani yo‘qqa chiqarishi mumkin. 
Xodimlar
har qanday tashkilotning asosi bo‘ladilar Odamlarsiz tashkilot 
yo‘q. Tashkilot faqat unda odamlar bo‘lgani uchun yashaydi va faoliyat yuritadi. 
Odamlar tashkilotda uning mahsulotini yaratadilar, tashkilotning madaniyati, uning 
ichki muhitini shakllantiradilar, tashkilotning nima ekanligi ularga bog‘likdir. 
SHuning munosabati bilan tashkilotdagi odamlar menejment uchun ―birinchi sonli 
predmet‖ bo‘ladilar. 
Tashkiliy madaniyat
-bu tashkilot a‘zolari tomonidan taqsimlanadigan eng 
muhim boyliklar (nomoddiy), niyatlar va belgilarning yig‘indisidir.Tashkilotning 
hamma yoqqa kirib boruvchi tashkil qiluvchisi bo‘lgan holda, u ham tashkilotning 
ichki hayotiga va ham uning tashqi muhitdagi holatiga kuchli ta‘sir ko‘rsatadi. 
Tashkiliy madaniyat quyidagi tashkil qiluvchilardan vujudga keladi: 

tashkilotni mavjud bo‘lishining ma‘nosini va uning xodimlar va mijozlarga 
munosabatini beruvchi falsafa; 

tashkilot asoslanadigan, va uning mavjud bo‘lish maqsadlariga yoki ushbu 
maqsadlarga erishish usullariga tegishli bo‘lgan ustivor qadriyatlar; 

tashkilot xodimlariga taqsimlanadigan va tashkilotdagi o‘zaro munosabatlar 
tomoyillarini belgilab beruvchi hulq me‘yorlari; 

tashkilotda ―o‘yin‖ olib boriladigan qoidalar; 

tashkilotda mavjud bo‘luvchi va tashkilotda kanday atmosfera mavjudligi va 
tashkilot a‘zolari tashqaridagi shaxslar bilan qanday o‘zaro hamkorlik qilishlarida 
nomoyon bo‘luvchi muhit; 

tashkilotda ma‘lum tadbirlarni o‘tkazish, ma‘lum ifodalar, belgilar va 
h.k.dan foydalanishda aks ettiriladigan hulqiy urf- odatlar.