Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti xalmuratov m. A



Download 0,5 Mb.
bet64/155
Sana29.05.2022
Hajmi0,5 Mb.
#616027
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   155
Bog'liq
Odam anatomiyasi DENOV 20222

Mavzu 8.NAFAS A`ZOLARI TIZIMI
REJA:

  1. Нафас олиш органларининг аҳамияти.

  2. Бурун бўшлиғива ҳиқилдоқ.

  3. Трахея.

  4. Ўпкалар.

  5. Плевра.

Организмнинг ҳаёт фаолияти учун зарур бўлган кислород нафас олиш органлари орқали ташқи муҳитдан қабул қилинади. Олинган ҳаво қонга ўтиб, қон орқали орга­низмдаги барча ҳужайраларга етиб боради. Кислород ҳужайралардаги органик моддаларнинг парчаланишида иштирок этади ва парчаланиш натижасидаҳужайралардаҳосил бўлган заҳарли моддаларни зарарсизлантиради. Бундан ташқари, организмда ҳосил бўлган карбонат ангидрид гази нафас олиш органлари орқали ташқарига чиқарилади. Шундай қилиб, нафас олиш натижасида организмда оқсил, ёғ, углеводлар оксидланиб, тирикликни таъминловчи энергия ҳосил бўлади. Нафас олиш органлари ҳаво ўтказувчи йўл ва газлар алмашинадиган ўпка - альвеола қисмларга бўлинади.


Нафас олиш органларига: бурун, томоқ, ҳиқилдоқ бронхлар, бронхиолалар ва ўпка киради.
Одамда нафас олиш органлари жуда эрта - эмбрион ҳаётининг тўртинчи ҳафтаси охиридан ривожлана бошлайди. Бунда жабра ёриқларининг орқасида, олдинги ичакнинг бўйин бўлимида нов шаклида бўртма ҳосил бўлади. Бу бўртманинг эпителийси ўз навбатида иккита бўртик ҳосил қилади, бўртиклар колбасимон шишга айланади. Шишларни ўраб турувчи мезенхима ичкарига ўсиб кириб, майда найчалар ҳосил қилади.
Эмбрионда олти ойлигидан бошлаб ҳаво ўтказувчи йўллар, олти ойликнннг охирларига бориб ҳақиқий ўпкалар пайдо бўла бошлайди.
Бурун бўшлиғи (cavum nasi) cyяк, тоғайлардан тузилган бўлиб, ички юзаси шиллиқ қават билан қопланган. Унинг пастки, юқори ва икки ён девори бор. Бурун бўшлиғи тўсиқ ёрдамида иккига бўлинган. У мия қутиси, гайморов, томоқ, асосий суяк бўшлиқларига туташган бўлади. Бурун бўшлиғи хоаналар орқали томоққа туташади. Буруннинг шиллиқ қавати кўп қон томирлар, кўп ядроли тукли эпителий билан қопланган. Бу қаватда шилимшиқ ишлаб чиқарувчи безлар бўлади. Буруннинг шиллиқ қавати чанг заррачаларини тутиб қолади, ҳавони бир оз илитиб, намлаб, ўпкага утказади. Шунинг учун, бурун орқали нафас олиш муҳим аҳамиятга эга.
Шиллиқ қаватнинг юқори қисмида ҳид билиш анализ аторининг рецепторлари бўлиб, булар воситасида ҳидлаш функцияси содир бўлади.

Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   155




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish