Demografik statistika

Diskontlash turlari.

Diskont – boshlang’ich summani xisoblash, aniqlash uchun oshgan qiymatdan ayriladigan chegirma summasidir. Chegirmalar katta summadan kichik summani aniqlash uchun xisoblansa, ustamalar yozish, buning teskarisi, ular kichik summadan katta summani aniqlash uchun hisoblanadi. Shuni esda tutish kerakki, boshlang’ich qiymat aniq moliyaviy sharoitda oshgan qiymatning teskari ifodasidir.
Uning asosida, butun son va qismlari farqi xisoblanuvchi xamma ko’rsatkichlar teskari sonlar bo’ladi.
Masalan, oshgan qiymatni 1,0, diskont (chegirma) stavkasi 0,2 ga teng deb qabul qilinsa, foizlar ko’paytmasining teskari soni 0,8 (1,0-0,2) emas 0,833 (1,0 : 1,2) teng bo’ladi. Bu tasdiqnoma soda va murakkab foizlar bilan xisoblangan diskont summasi va stavkalariga nisbatdan emas, balki diskontlashda qo’llaniladigan barcha metodlar uchun adolatlidir.

119. To‘lovlarning moliyaviy ekvivalentligi

Pul mblag’larini qiymatini o’rganishda moliyaviy ekvivalentlik tamoyili muhim ahamiyatga ega. Moliyaviy ekvivalentlik deganda – operatsiya va bitimda qatnashuvchi tomonlarning moliyaviy majburiyatlarining tengligi tushuniladi. Masalan, bank bilan ishlab chikarish korxonasi o’rtasida 50 mln.so’mlik kredit bitimi tuzildi va xar yili kredit oluvchi beruvchiga 5 mln.so’mdan va 4 yildan so’ng 50 mln.so’mni qaytarib beradigan bo’ldi .Sug’urtalanuvchi sug’urta qiymatini to’laydi, sug’urtachi esa agarda sug’urta xodisasi sodir bo’lsa summani to’lash majburiyatini oladi. Birinchi bitimda to’lov xar qanday sharoitda xam amalga oshiriladi, ikkinchisida esa sug’urtachini to’lash extimoliga bog’lik bo’ladi.
To’lovlarni tengligini ta’minlash maksadida ularni ekvivalentlik tamoyili qo’llaniladi. Uni qo’llashda tomonlarning majburiyatlari o’zgarmaydi, ekvivalentlik tamoyiliga muvofiq foizlar darajasi, ularni turi, majburiyatni bajarish vaqti, to’lovlarning vaqt bo’yicha taqsimlanishi va boshqalar o’zgartirilishi mumkin

119.