|
Y uBDsida mamlakat chegarasidan tashqariga chiqayot- gan va chegaradan kelayotgan tovarlar hisoboti amalga oshiriladi. Dekloratsiyada tovarlarning yo‘nalishi (kirish, chiqish) qiymati, tovaming kodi va nomi, sof og'irligi, boj xona rejimi va h.k. keltiriladi. Shu ma’lumotlar asosida
mamlakatning tashqi savdosi haqida ma’lumotlar tuziladi, shuning uchun YuBDda bir xil hisob birliklari, shu bilan birga xalqaro klassifikatorlar va nomenklaturalar qo'llaniladi. Shu asosda tashqi savdo geografiyasini aniqlash mumkin va shu ma’lumotlar bojxona statistikasi uchun ma’lumot manbai bo'lib hisoblanadi.
Tashqi savdo dinamikasini o‘rganish.
2017-yilning birinchi yarmida tashqi savdo aylanmasi biroz tezlashgan holda o‘sdi. Olti oyda u 270,4 milliard dollarga yetdi va 2016 yilning shu davriga nisbatan 28,1 foizga oshdi. Tashqi savdoda 2016 yilning ikkinchi yarmida boshlangan ijobiy o‘zgarishlar yanada yaqqol namoyon bo‘ldi.
Ishlab chiqaruvchi davlatlar tomonidan neft sotish hajmini kamaytirish bo'yicha erishilgan kelishuvlar tufayli neft narxining oshishi hal qiluvchi omil bo'ldi. 2016 yilning kuzidan boshlab jami eksport hajmining qisqarishi munosabati bilan neft narxi ko‘tarila boshladi va 2017 yilning fevralida Brent neftining bir barrel narxi 56,1 dollardan oshdi. May oyida neft qazib oluvchi davlatlar kelishuvni yana uch chorakga, mart oyining oxirigacha uzaytirdi. Keyingi yil. Kesishlarning umumiy hajmi ishlab chiqaruvchilar tomonidan kuniga 1,8 million barrel darajasida
saqlanib qoldi, shuning uchun ortiqcha taklif bozordan olib tashlandi va narxlar pasayishda davom etdi.
Neft narxlari bilan bir qatorda boshqa tovarlarning narxi ham oshdi: uglevodorodlar, qora va rangli metallar, oltin va yarim tayyor mahsulotlar. Natijada rubl boshqa valyutalarga nisbatan mustahkamlana boshladi. Ikkinchi chorak boshida dollar 56,4 rubl, yevro 60,4 rublni tashkil qildi. Ammo tez orada valyutaning rubldagi qiymati yana pasayishni boshladi.
Tashqi savdoning o'sishiga ishlab chiqarish hajmining o'sishi yordam berdi. Rosstat ma'lumotlariga ko'ra, ovoz balandligi ko'rsatkichi sanoat ishlab chiqarish 2017 yilning birinchi yarmida o'tgan yilning shu davriga nisbatan 2 foizga oshdi. Kompyuter ishlab chiqarish sanoatida oldindan aytib bo'lmaydigan darajada yuqori ko'rsatkich umumiy qiymati ularning ishlab chiqarish hajmi 13,7 milliard rublni tashkil etdi (hajmi 70% dan ortiq o'sdi). Ayçiçek yog'i (+18,9%), trikotaj (+24%), neft koksi (+30,8%) ishlab chiqaruvchilari kamtarona ko'rsatkichlarga ega.
Davlat, avvalgidek, yirik biznesni qo'llab-quvvatlash uchun qo'lidan kelganicha harakat qilmoqda, buning natijasida ko'plab sohalarda o'sish ta'minlanmoqda, masalan, qishloq xo'jaligi.
Eksportni qo'llab-quvvatlash uchun ham mablag'lar ajratilmoqda, masalan, Sanoat va savdo vazirligi orqali 2017
yilda buning uchun 26 milliard rubl ajratilgan.
Yilning birinchi yarmida rublning kursi ko'tarilganiga qaramay (bu xorijga mahsulot eksporti bilan shug'ullanadiganlar uchun foydasiz), eksport hajmi o'sishda davom etdi.
Rossiya Federatsiyasi Federal bojxona xizmati ma'lumotlariga ko'ra, yilning birinchi yarmida eksport o'sishi 28,7 foizni tashkil etdi va 168,6 milliard dollarga etdi. Bundan tashqari, 2016 yilning birinchi oylariga nisbatan eng katta o'sish yanvar (+46,8%) va mart (+34,9%) oylarida qayd etilgan.
Rubl kursining barqarorlashuvi import o‘sishini rag‘batlantirdi, bu 2017 yilning birinchi yarmida 101,8 milliard dollarni tashkil etdi (2016 yilning birinchi yarmiga nisbatan 27,2 foizga o‘sish). Import hajmining o'sishiga inflyatsiyaning pasayishi va ichki talabning sekin, lekin bir ma'noda tiklanishi yordam berdi.
Iqtisodiy rivojlanish vazirligining iste'mol talabini baholash uchun ishlab chiqilgan maxsus indeksi so'nggi uch yil ichida eng yuqori darajada bo'ldi. Rossiyaliklarning iste'molchilik faolligi 2014 yilgi inqirozdan oldingi darajaga qaytdi.
Importning qayta tiklanishi mahalliy korxonalar sanktsiyalar va oziq-ovqat embargosi davrida ish sharoitlariga moslashganidan dalolat beradi. 2014-yilda Yevropa Ittifoqi, AQSh, Kanada va
boshqa mamlakatlardan tovarlarni yetkazib berish taqiqlanganidan keyin korxonalar yangi aloqalarni o‘rnatishlari uchun ko‘p vaqt talab qilinmadi. Sobiq etkazib beruvchi mamlakatlar o'rniga yangilari paydo bo'ladi, ammo boshqa etkazib beruvchilar iqtisodiy nuqtai nazardan ko'proq foyda keltiradi va bir xil sifatli tovarlar bilan ta'minlaydi, deb bahslasha olmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
