Декабрь 2020 17-қисм

Декабрь  2020  17-қисм

Тошкент

BOSHLANG’ICH SINF MATEMATIKA DARSLARINI INNOVATSION 

TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA TASHKIL ETISHNING SIFAT VA 

SAMARADORLIGI.

Yunusova Nilufar Lutfullayevna 

Toshkent viloyati Zangiota tuman 

1-maktab boshlang’ich sinf o’qituvchisi 

tel:[phone]

Annotatsiya: ushbu maqolada boshlang’ich sinf o’quvchilarida matematika fanini o’qitish va 

o’quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish usullari haqida bayon etilgan.

Kalit  so’zlar:  matematik  masalalar,  ko’nikma,  malaka,  arifmetik  amallar,  sahnalashtirilgan 

masalalar, ko’rgazmali masalalar.

Boshlang’ich  ta’lim  umumta’lim  maktablarining  bosh  bo’g’ini  bo’lganligi  sababli  ana  shu 

jarayonda  o’quvchi  shaxsining  mukammal  rivojlanib  borishiga  ko’proq  e’tibor  berish  lozim. 

Boshlang’ich sinf o’qituvchilarining ma’suliyatlari cheksizdir. Ular maktab ostonasiga endigina 

qadam qo’ygan o’quvchilarni maktab hayotiga ko’niktirib, zamonaviy bilim olishlariga yo’l ochib 

beradilar. Bolalarning o’qishga munosabatlari, aqliy salohiyatlari ana shu davrda shakllanadi. Bu 

ham boshlang’ich sinf o’qituvchilarining vazifasi ma’suliyatli ekanligini ko’rsatadi.

Hozirgi paytda maktablarda boshlang’ich sinflarda matematika o’qitishning asosiy vazifalaridan 

biri  o’quvchilarni  har  tomonlama  yetuk  insonlar  qilib  tarbiyalash  hisoblanadi.  Bunda  ularda 

matematika  bo’yicha  bilimlar  berish  bilan  birga  ularga  o’rganilayotgan  bilimlarni  asosli  va 

puxta bo’lishini ta‘minlash, ularni qo’llay olish ko’nikma va malakalarini shakllantirish muhim 

ahamiyatga ega. Ayniqsa matematika darslarida fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish hamda ularni 

kelgusida  olingan  bilimlarni  ongli  hayotiy  faoliyatda  muvaffaqiyatli  qo’llashlari  uchun  zarur 

ko’nikma  va  malakalarni  shakllantirish  boshlang’ich  matematik  ta‘limning  asosiy  vazifalariga 

aylanishi lozim. Boshlang’ich ta‘limda matematika o’qitishning asosiy maqsadlaridan biri ham 

o’quvchilar intellektual tafakkurini shakllantirish asosida o’quvchilar qobiliyat va qiziqishlarini 

rivojlantirish  hisoblanadi.  Demak,  boshlang’ich  sinflarda  arifmetik  amallar  tushunchasini 

mohiyatini va hisoblash usullarini yetkazish uslubiyotini ishlab chiqish o’z ichiga o’quvchilarda 

umuman boshlang’ich matematika asosiy tushunchalarni shakllantirish va ularni amalda qo’llay 

olish ko’nikma va malakalarini rivojlantirishni oladi.

Boshlang’ich sinf o’quvchilarini matematika darslarida fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishda 

turli masalalarning o’rni katta. Men quyida ana shunday masalalarning ayrim turlariga to’xtalib 

o’tmoqchiman.

Sahnalashtirilgan  masalalar.  Sahnalashtirilgan  masalalarga  katta  e‘tibor  beriladi.  Bu 

masalalarda bolalarning kuzatgan, ko’pincha o’zlari bevosita bajargan harakatlari aks ettiriladi. 

Bu  yerda  savolga  javob  berish  emas,  balki  bu  berilgan  sonlar  ko’rgazmali  asosida  ko’rinib 

turishi  muhimdir.  Birinchi  sinf  bolalari  ko’pincha  masalani  yechishni  bilmaydilar,  chunki  ular 

u  yoki  bu  harakatni  ifodalovchi  (sarf  qildi,  bo’lishib  oldi,  sovg’a  qildi  va  hakozo)  so’zlarning 

ma‘nosini  tushunmaydilar.  Shuning  uchun  maktabda,  tayyorlov  guruhida  u  yoki  bu  harakatni 

ifoda  etuvchi  so’zlarni  mazmunini  ochib  berishga  alohida  e‘tibor  berish  kerak.  Shu  maqsadda 

masala asosiga qanday amaliy harakatlarni kiritish zarurligini hisobga olish kerak. Bunda qarama- 

qarshi harakatni: keldi-ketdi, yaqin kelishdi-uzoqlashdilar, oldi-berishdi, ko’tarishdi-tushirishdi, 

olib  kelishdi-  olib  ketishdi,  uchib  ketishdi  nazarda  tutuvchi  yig’indi  va  qoldiqni  topishga  oid 

masalalarni taqqoslash maqsadga muvofiqdir.

1-4-sinflar  matematika  darslarida  misollar  yechishda  o’quvchilarni  qiziqishlarini  oshirish 

uchun turli qiziqarli o’yinlardan foydalanish mumkin.