Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFDA DARS JARAYONINI TASHKIL QILISHNING SAMARALI 
USULLARI
Ahrorova Nodira Qurbanovna
Samarqand viloyati Jomboy tumani
23-umumta’lim maktabi Boshlangʻich sinf oʻqituvchisi
[phone]
Annotatsiya:  Maqolada  boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilarida  dars  jarayonini  tashkil  qilishda 
interfaol usullar va texnologiyalardan samarali foydalanish to‘g‘risida so‘z yuritilgan.
Kalit soʻzlari: boshlangʻich ta’lim, innovatsion metodlar, pedagogik texnologiyalar
Bugungi kunda o‘quv tarbiya jarayonini zamonaviy o‘qitish usullaridan, pedagogika fanining 
ilg‘or  yutuqlaridan  foydalanib,  shaxsga  yo‘naltirilgan  hamda  kompetensiyaviy  yondashuvga 
asoslangan  boshlang‘ich  ta’lim  nazariyasini  yaratish  kabi  vazifalar  dolzarb  bo‘lib  qolmoqda. 
Boshlang‘ich  ta’limning  asosiy  vazifalaridan  biri  –  ijodiy va mantiqiy tafakkur qila olish 
salohiyatini, aqliy rivojlanishini, dunyoqarashini, kommunikativ savodxonligini va o‘z-o‘zini 
anglash salohiyatini shakllantirishdan iborat. Jamiyat va davlatning kelajagi asosan yoshlarning 
qanday  ta’lim  va  tarbiya  olishiga  bog‘liq.  Sababi,  yoshlar  uzluksiz  ta’lim-tarbiya  jarayonida 
jamiyatdagi  turli  ijtimoiy  munosabatlarda  faollashadi.  Mazkur  jarayonda  uzluksiz  ta’lim 
tizimining o‘rni katta. Uzluksiz ta’lim tizimining dastlabki poydevori sifatida esa boshlang‘ich 
ta’lim muhim ahamiyatga ega.
Ta’lim  jarayonidagi  ilg‘or  pedagogik  texnologiyalarni  faol  qo‘llash,  ta’lim  samaradorligini 
oshirish,  tahlil  qilish  va  amaliyotga  joriy  etish  bugungi  kunning  dolzarb  mavzularidan  biridir. 
O‘quvchilarni  fikr  doirasini,  dunyoqarashini  o‘stirish,  ularni  erkin  tinglovchidan,  erkin 
ishtirokchiga  aylantirmoq  nihoyatda  muhim.  O‘qituvchi  darsda  boshqaruvchi,  o‘quvchilar 
esa  ishtirokchiga  aylanmog‘i  lozim.  Ana  shu  vaziyatni  uddalashda  innovatsiya  faoliyati  ko‘p 
qirrali samara keltiradi. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining mas’uliyatlari cheksizdir. Bugungi 
yangilanish,  ma’naviy  yuksalish  davrida  har  tomonlama  yetuk,  bilimdon,  ijodkor  yoshlarni 
tarbiyalash hozirgi kunning asosiy talablaridan biridir. Bunday mas’uliyatli va sharafli vazifalarni 
hal etishda boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining o‘rni va xizmati kattadir.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi dars jarayonida o‘quvchilarning bir qolipga tushib qolmasligi 
uchun  ilg‘or  pedagogik  va  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarini  keng  joriy  etish  bilan 
birga, multimediali ishlanmalardan samarali foydalangan holda o‘qitishning o‘yinli shakllari va 
mediatexnologiyalarini  qo‘llash  imkonini  egallagani  bilan  o‘zining  kompetentligini  namoyon 
qila oladi.
Boshlang‘ich  ta’lim  tizimiga  kirib  kelayotgan  yangilanishlar  uning  mazmunini,  tuzilishini, 
usullarini  qayta  ko‘rib  chiqish,  mukammallashtirish  zaruratini  yuzaga  keltiradi.  Hozirgi  kunda 
boshlang‘ich  ta’lim  tizimida  keng  qo‘llanilayotgan  modul  tizimi,  reyting  asosida  baholash, 
pedagogik texnologiyalar, test sinovlari shular jumlasidandir.  
pedagogik texnologiyalarni ta’lim jarayonida joriy etish, ta’lim samaradorligini oshirish uchun 
tinimsiz izlanish bugungi kunning ehtiyojiga aylandi. Bolaning ongi va tafakkuri endi shakllanib 
kelayotgan  boshlang‘ich  sinflarda  o‘qituvchining  mahorati,  uning  pedagogik  texnologiyalarni 
ta’lim  jarayoniga  mohirona  tatbiq  eta  olishi,  ta’limning  yangi  yo‘l  va  usullarini  izlashi,  ilg‘or 
pedagogik tajribalardan ijodiy foydalana olishi juda muhimdir.
Zamonaviy o‘qituvchi dars jarayonida o‘z o‘quvchilarini fanga ijodkorlik nuqtayi nazari bilan 
qarashlarini tashkil qilishi, ularda izlanuvchanlik xususiyatlarini shakllantirishi va albatta yangi 
pedagogik texnologiya usullaridan foydalangan holda darsni tashkil etishi kerak bo‘ladi. Buning 
uchun esa u yangicha ta’lim usullarini yaxshi bilishi kerak.
Zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar  ta’lim  jarayonining  barcha  komponentlari;  ta’lim 
qonun-qoidalari,  mazmuni,  metodlari,  vositalar  va  shakllarining  o‘quvchi  va  o‘qituvchi  aqliy 
salohiyatini  kuchaytirishga  yo‘naltirilgan  aniq  maqsadlar  qo‘yilishi  hamda  ularning  to‘la 
bajarilishiga kafolat beradigan, o‘ta mukammal ishlab chiqilgan texnologik tizimdir. Innovatsion 
texnologiyalarning afzallik jihatlaridan biri interfaol metodlar hisoblanadi. 
 
 
 
 
Hozirgi  davr  o‘quvchisi  dunyoqarashi  keng,  erkin  fikrlovchi  voqelikka  to‘g‘ri 
baho  bera  oluvchi,  o‘tkir  zehnli,  mustahkam  irodali  qisqa  qilib  aytganda,  yuksak  intellektual 

---

15