Декабрь 2020 10-қисм



Download 3,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet248/341
Sana31.12.2021
Hajmi3,02 Mb.
#227466
1   ...   244   245   246   247   248   249   250   251   ...   341
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi 2 qism

Используемая литература: 
1. Бройде М. Русский язык в упражнениях и играх. / М. Бройде. - М., 2017
2 .Г. Граник и другие „Секреты орфографии“, „Просвещение“, Москва, 2016г.
3. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования.  М.,2017


183
Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
MATEMATIKA O‘QITISHDAGI ILMIY IZLANISH METODLARI
Гапурова Нилуфар Махамадовна 
Наманган вилояти Наманган шахар 
Солих Салохиддинов номидаги 
4 -умумий урта таълим мактабининг 
математика фани укитувчиси 
Annotatsiya: ushbu maqolada matematikani o‘qitishdagi ilmiz izlanish metodlari tahlil etil-
gan.
Kalit so‘zlar: matematika, fan, metod, tajriba va kuzatish metodi, taqoslash metodi.
Ma’lumki, matematika fanini o‘rganadigan obyekti materiyadagi narsalarning fazoviy shakl-
lari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlardan iboratdir. Ana shu shakllar orasidagi miqdoriy 
munosabatlarni aniqlash jarayonida matematiklar izlanishning ilmiy metodlaridan vosita sifati-
da  foydalanadilar.Matematikadagi  izlanishning  ilmiy  metodlari  bir  vaqtning  o‘zida  matemati-
kani  o‘qitishdagi  ilmiy  izlanish  metodlari  vazifasini  ham  bajaradi.  0  ‘qitishdagi  ilmiy  izlanish 
metodlari quyidagilardan iboratdir.1. Tajriba va kuzatish. 2. Taqqoslash. 3. Analiz va sintez. 4. 
Umumlashtirish. 5. Abstraksiyalash. 6. Aniqlashtirish. 7. Klassifikatsiyalash.Tajriba va kuzatish 
metodi.  Matematik  obyektdagi  narsalarning  xossalari  va  ularning  о‘zaromunosabatlarini  belgi-
lovchi metod kuzatish deyiladi.Misol. IV-V sinf o‘quvchilariga bir necha figurani ko‘rsatib, bu 
figuralar  ichidan  o‘q  simmetriyasiga  ega  bo‘lgan  geometrik  figuralarni  ajrating  deb  buyursak, 
o‘quvchilar barcha figuralarni ko‘rib chiqib quyidagicha xulosaga kelishlari mumkin. Figuralar 
ichida o‘zidan biror o‘qqanisbatan ikki qismga ajragan figuralar bo‘lsET1 hamda ularni ana shu 
o‘q bo‘yicha buklaganda qismlar ustma-ust tushsa, bunday figuralar simmetrik figuralar bo‘ladi. 
Ammo  boshqa  figuralarda  o‘zlarini  teng  ikkiga  bo‘luvchi  to‘g‘ri  chiziqlar  bo‘lmasligi  mum-
kin. U holda bunday figuralar nosimmetrik figuralar bo‘ladi. Biz figuralardagi bunday xossa va 
ular orasidagi munosabatlarni kuzatish orqali figuralarni simmetrik va nosimmetrik figuralarga 
ajratildi. Matematik obyektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni 
sun’iy ravishda bo‘lak (qism)larga ajratish yoki ularni birlashtirish tajriba metodi deyiladi.Misol. 
0 ‘quvchiiarga natural sonlarni tub ko‘paytuvchilarga ajratish o‘rgatiladi:
1=1,  2=2-1;  3  =  3-1;  4  =  4-1;  5  =  5-1;  ...O‘quvchilarda  ixtiyoriy  natural  sonlarni  misolda 
ko‘rsatilganidek,  tub  ko‘paytuvchilarga  ajratish  jarayonida  tajriba  hosil  bo‘lib,  ular  natural 
sonlar  to‘plamida  tub  va  murakkab  sonlar  mavjud  ekanligini  tushunib  yetadilar.  Murakkab 
natural sonlarni ham tub ko‘paytuvchilarga ajralishini, ammo ularning ko‘paytuvchilari kamida 
uchta va undan ortiq bo‘lishini tajriba orqali tekshirib ko‘radilar.Masalan: 4=2*2-l; 6 = 3-2-1; 
25  =  5-5-1;  36  =  3-3-2-21.Kuzatish  va  tajriba  natijasida  tub  hamda  murakkab  sonlarni  qonun 
va  qoidalari  o‘quvchilarga  tushuntiriladi.  Taqqoslash  metodi.  О  ‘rganilayotgan  matematik 
obyektdagi  narsalarning  o‘xshash  va  farqli  tomonlarini  aniqlovchi  metod  taqqoslash  metodi 
deyiladi.Taqqoslash  metodi  ham  ilmiy  izlanish  metodlaridan  biridir.  Taqqoslash  metodini 
matematika darslarida o‘rgani)ayotgan mavzu materiallariga tatbiq qilishda quyidagi prinsiplarga 
amal qilinadi:1) taqqoslanayotgan matematik tushunchalar bir jinsli bo‘lishi kerak; 2) taqqoslash 
o‘rganilayotgan matematik obyektdagi narsalarning asosiy xossalariga nisbatan bo‘lishi kerak.
  Misol.  Uchburchak  figurasi  bilan  to‘rtburchak  figurasi  taqqoslanganda  ularning  o‘xshash 
tomonlari: uchlari, burchaklari; ularning o‘zaro farqli tomonlari:a) uchburchakda uchta uch va 
uchta tomon;b) to‘rtburchak to‘rtta uch va to‘rtta tomondan iboratligi aniqlanadi.
Bu  misolda  taqqoslashning  ikkala  prinsipi  ham  bajarildi,  ya’ni  uchburchak  va  to‘rtburchak 
figuralari bir jinsli tushunchalar bo‘lib, ikkalasi ham ko‘pburchakning xususiy hollaridir hamda 
taqqoslash metodi ikkala figuraning asosiy xossalariga nisbatan amalga oshirildi.
Adaboyotlar:
1.Alixonov S. «Matematika o‘qitish metodikasi». Т., «0‘qituvchi» 1992.
2. Alixonov S. 1997 va boshqalar elementar matematikadan masalalar.


184

Download 3,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   244   245   246   247   248   249   250   251   ...   341




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish