Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
MAKTABDA MA’NAVIY-MA’RIFIY ISHLARNI TASHKIL ETISHNING PEDAGOGIK 
SHART-SHAROITLARI
Raimov Baxtiyor
Navoiy viloyati Nurota tumani
32-maktab MMIBDO
Annatatsiya: Ushbu maqolamda maktablarda ma’naviy-ma’rifiy va tarbiyaviy ishlar bo‘yicha 
director o‘rinbosarining pedagogik shart-sharoitlari va vazifalari yozilgan.
Kalit so‘zlar: Ta’lim-tarbiya, ma’naviyat, o‘quvchi, o‘quvchi, sinf rahbar
Ta’lim muassasalarida ma’naviy-ma’rifiy ishlarni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish –ma’rifat va madaniyat 
borasida  olib  borilayotgan  islohotlarni  mustahkamlashda  asosiy  omillaridan  biri  sanaladi. 
Ma’naviyatsiz, ma’rifatsiz jamiyat rivojlana olmaydi. 
Ma’lumki,  ota-bobolarimiz  azal-azaldan  inson  tarbiyasi  masalalariga  jiddiy  e’tibor  berib 
kelishgan  va  bu  an’ana  avloddan  –avlodga  ko‘chib,  takomillashib,  yangicha  usullar  evaziga 
boyib  brogan.  Zotan,  inson  ma’naviyati  tarbiyaga  bog‘liq.  Tarbiyasiz  ma’naviyat  poydevorsiz 
binoga o‘xshab omonatlik kasb etadiki, bu holni sharxlab, izohlab o‘tirishning hajati yo‘q. 
Umumta’lim  maktablarida  ma’naviy-ma’rifiu  va  tarbiyaviy  ishlarning  asosiy  sub’ekti- 
ma’naviy-ma’rifiy va tarbiyaviy ishlar bo‘yicha director o‘rinbosaridir.
Ma’naviy-ma’rifiy  va  tarbiyaviy  ishlar  bo‘yicha  direktor  o‘rinbosariga  qator  funksional 
huquqlar qo‘yilgan.
Bunga  birinchi  navbatda  sinf  rahbarining  ma’naviy  -ma’rifiy  va  tarbiyaviy  ishlar  director 
o‘rinbosari bilan doimo birga ish olib boradilar.
Sinf rahbari deganda o‘quvchilarni bir xil saviyada, bir xil yoshda, bilimi jihatidan ham teng 
bo‘lgan  jamoani  boshqarib  turuvchi  pedagog  sinf  rahbari  deb  ataladi.  Sinf  rahbarining  asosiy 
maqsadi,  o‘quvchilarni  tog‘ri  tarbiyalash  jarayonida  o‘quvchi  va  sinf  rahbari  bilan  bir-birini 
tushuna olishi va sinf rahbari tomonidan o‘quvchilarga e’tiborliroq bo‘lishi kerak. 
Yuqorida bildirilgan fikr-mulohazalardan kelib chiqib umumiy xulosalarga kelish mumkin:
Jamiyat  ma’naviyati-ijtimoiy  tarbiya  mahsulidir.  Shu  sababli  ma’naviy  tarbiyaning  ilmiy 
asoslarini  ishlab  chiqish  jamiyat  ma’naviy  yangilanishining  strategic  yo‘nalishlaridan  biriga 
aylandi.
Ma’naviyva  ma’rifiy  ishlar  yuzasidan  o‘tkaziladigan  tadbirlarning  muayyan  majmui 
xalqimizning tarixi, urf-odatlari, rasm-rusumlari asosida tayyorlanib, o‘quvchi-yoshlarda milliy 
qadriyatlarimizga hurmat uyg‘otish ruhida o‘tkazilishi muhimdir. Shuni ham aytish kerakki bunda 
milliy  o‘ziga  xoslikka  haddan  tashqari  e’tiborni  qaratish,  boshqa  millatlarning  an’analari,  urf-
odatlarini ozgina bo‘lsa-da kamsitish, behurmat qilish kabilarga mutlaqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. 
Milliy qadriyatlar bo‘yicha tayyorlanadigan tadbirlar umuminsoniy qadriyatlar bag‘rida, u bilan 
ichki, uzviy aloqadorlik tarzida o‘tkazilishi lozim.
Maktabdan  tashqari  tarbiyaviy  ishlar  bolalarni  ijodkorlikka  da’vat  yetuvchi  tarbiyaviy 
maskandir.  pedagogik  tajribalar  shuni  ko‘rsatmoqdaki,  hozirgi  sharoitda  maktabdan  tashqari 
tarbiyaviy ishlarni olib boruvchi maktab tarbiyasining uzviy davomchisi bo‘lib qolishi kerak.
Maktabdan  tashqari  tarbiyaviy  ishlar  unda  qatnashuvchilarning  ma’naviy  va  jismoniy 
rivojlanishi  hamda  yosh  xususiyatlariga  ko‘ra  belgilanadi.Sinfdan  va  maktabdan  tashqari 
tarbiyaviy ishlarni ko‘ngildagiday olib borishda o‘sib kelayotgan yosh avlodni yetuk va barkamol 
inson  qilib  tarbiyalashda  oila  va  mahalla  hamkorlikda  ish  olib  borishi  lozim.  Chunki,  kelajak 
avlod tarbiyalangan, uyushgan, tahlil, jonajon Vatanimizning haqiqiy fuqarosi bo‘lishlari lozim.
Foydalanilgan adbiyotlar:
1. Yusupov.E “Inson kamolotining ma’naviy asoslari”T,1998-y

---

140