Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

2.  Xujjatlashtirish  va  xujjat  turlari.  Dala  tajribasini  o’tkazish  uzoq  muddatli 
jarayon, chunki dala tajriba dasturidagi  masalalar va kuzatishlar kabi qator bajarilishi  lozim 
jarayonlar o’tkazilishi kerak. Dala tajriba natijalari taxlili doimo hosildorlik ko’rsatkichlarini 
taqqoslashga va tajriba sharoitlariga tayanadi. 
Tajriba  natijalarini  to’g’ri  taxlil  qilish  tanlangan  tajriba  sxemasining  nechog’lik 
benuqson  ekanligi  va  tajribada  agrotexnik  va  tabiiy  sharoitlar  qanday  tashkil  etilganligiga 
bog’liq.  Bundan  tashqari,  tajriba  dalasidagi  paykallarda  bajarilishi  lozim  bo’lgan  ishlarning 
sifatli  o’tkazilishi,  muddati  va  usuliga  ham  bog’liq.  Shuning  uchun  har  qanday  tajriba 
paykallarida bajariladigan kuzatishlar va hisoblar to’liq va aniq qayd qilib borilishi lozim. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

112 
 
Bajariladigan ishlarni, kuzatishlarni va hisoblarni mukammal va sistemali yozib borish 
tegishli xujjatlashtirishni ta’minlaydi. Olib borilgan ilmiy ish natijalarini haqqoniy taxlil qilish 
ko’p jihatdan ma’lumotlarni sinchkovlik bilan ilmiy asosda xujjatlashtirish va ishonarli yerda 
saqlashga bog’liqdir. 
Hamma turdagi tavsiya etiladigan xujjat shakllariga umumiy talablar quyidagilar: 
1.  tajriba  uchastkasidan  olingan  ma’lumotlar,  bajarilgan  ishlar  va  kuzatishlar  tajriba 
vazifalariga yetarlicha mos bo’lishi; 
2. ma’lumotlarni o’z vaqtida to’plash va uning ishonchliligi (aniqligi); 
3.  yozilgan  ma’lumotlarning  tipikligi,  har  bir  alohida  tajriba  ma’lumotlarini  boshqa 
tajriba ma’lumotlari yoki boshqa muassalarning o’xshash tajribalari bilan taqqoslanishi; 
4.  tajriba  o’tkazayotgan  muassasa  tajribaning  to’ligicha  sifatli  o’tkazilishiga, 
ma’lumotlar  ishonchli  va  o’z  vaqtida  hamda  aniq  uslublar  asosida  olinishi  uchun  to’liq 
nazorat o’rnatishga javobgarligi. 
Tajribaning hamma xujjatlari uchga: birlamchi, hisobot xujjati va asosiy (yakunlovchi) 
qismlarga bo’linadi.