Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc


Tuproqning  (zichligi)  hajm  massasi  deb



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/183
Sana31.07.2021
Hajmi1,58 Mb.
#133433
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   183
Bog'liq
dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan

Tuproqning  (zichligi)  hajm  massasi  deb,  strukturasi  buzilmagan  mutloq  quruq 
tuproq  massasining  uning  hajmiga  bo’lgan  nisbatiga  aytiladi.  Solishtirma  massa  (qattiq 
qismining zichligi) dan farqi shundaki, hajmiy massa tuproqning barcha massa hajmini, yani 
uning  qattiq  qismi  va  g’ovaklarini  o’z  ichiga  oldi.  Shu  sababli  tuproqning  zichligi  qattiq 
qismining zichligidan doim kichik bo’lib, 1 dan 1,8 g/sm

gacha uzgarib turadi.  
 
Sug’oriladigan bo’z tuproqli yerlarning hajm massasi vegetasiya davomida haydalma 
qatlamda  1,2-1,4  g/sm
3
  ,  mexanik  tarkibi  og’ir  botqoq  tuproqli  yerlarda  esa  1,7-1,9  g/sm

 
atrofida bo’ladi. 
 
Ishlov berish yordamida haydalma qatlamga kerakli tuzilish beriladi. Turli o’simliklar 
tuproq zichligi 1,2-1,3 g/sm

bo’lganda yaxshi o’sadi. 
 
Tuproqning zichligiga yerni ishlash usullari, tuproq strukturasini o’zgartirish, organik 
o’g’itlar solish, suvning muzlashi va boshqalar tasir etadi. 
 
Madaniy  o’simliklar  tuproqning  tuzilishiga  har  xil  talabchan  bo’ladi.  Ayniqsa, 
ildizmevalilar  kartoshka,  piyoz,  sabzi,  lavlagi,  sholg’om,  turp  kabi  ekinlar  mexanik  tarkibi 
yengilroq, yumshoq tuproqli yerlarda yaxshi o’sib rivojlanadi va yuqori hosil olinadi. 
 
Ko’p  yillik  dukkakdosh  ekinlar,  o’q  ildizli  va  boshoqdosh  don  ekinlarining  tuproq 
zichligiga  munosabati  ularning  yeshiga  bog’liq.  Tuproq  yuza  qatlamining  zichligi  yesh 
o’simliklarga salbiy tasir etadi. Keyinchalik yoki ikkinchi yili zichlik tasirini bemalol bartaraf 
etib,  o’simliklar  normal  o’saveradi.  Haydalma  qatlam  ostidagi  zich  qatlam  o’simliklarning 
o’sishiga,  ayniqsa  ildiz  tizimining  qo’yi  va  yon  tomonlarga  tarqalishiga  to’sqinlik  qiladi. 
Shuning uchun haydalma qatlam osti zich bo’lgan yerlar har xil qurollar bilan yumshatilishi 
zarur.  
 
Mayda  chang  zarrachalarini  bir-biri  bilan  yopishib,  har  xil,  kattalikdagi  agregatlar 
(kesaklar) hosil qilishi tuproq strukturasi deyiladi. Struktura hosil bo’lishida organik modda 
yelimlovchi vazifasini o’taydi. Chirindi qancha ko’p bo’lsa tuproq strukturasi shuncha yaxshi 
bo’ladi. Kesaklar yirik-maydaligiga qarab qo’yidagilarga bo’linadi: megastrukturali (diametri 
10 mm dan ortiq), makrostrukturali (diametri 10-0,25) va mikrostruktura (diametri 0,25 mm 
dan  kichik),  mikrostruktura  o’z  navbatida  dag’al  mikrostruktura  (0,25-0,01)  va  nozik 
mikrostrukturaga (0,01 mm dan kichik) bo’linadi. Diametri 1-3 mm li kesakchalar eng yaxshi 
kesakchalar  hisoblanadi.  Suvga  chidamli  kesakchalardan  tashkil  topgan  tuproqlar 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish