Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

3. Tuproqning tuzilishi, strukturasi, ahamiyati va yaxshilash tadbirlari 
Tuproqning qattiq fazasi va har xil g’ovaklar egallagan hajmlarining nisbati haydalma 
qatlam  tuzilishi  deyiladi.  Tuproqdagi  g’ovaklarning  diametri  1-2  mm  dan  kichiklarini 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

11 
 
kapillyar,  undan  kattalarini  nokapilyar  g’ovaklik  deyiladi.  Nokapilyar  g’ovaklardan  suv 
faqat pastga harakat qiladi.  Kapillyar g’ovakliklar ko’paysa,  yani tuproq zichlashsa suvning 
yuqoriga  harakati  tezlashadi.  Kapillyar  va  nokapillyar  g’ovakliklar  nisbati  1:1  bo’lganda 
tuproqning suv, havo va oziqa rejimi eng qulay – 1:1 dan 1:3 gacha bo’lishligi belgilangan. 
 
Haydalma qatlam tuzilishini tuproq strukturasining joylashishi (zichligi)ni o’zgartirish 
yo’li  bilan  boshqarish  mumkinligi  aniqlangan.  Malumki,  tuproq  uch  qism  yoki  fazadan: 
qattiq, suyuq va havodan tashkil topgan. Qattik faza har xil mineral va organik moddalardan 
iborat bo’lib turli zichlikda bo’ladi.