ÁdebIyàt -klàss ushÍn sàbàqlÍq-xrestomàtIyà Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan úshinshi bàsılım nóKIs «bIlIm» 2017 uoK

KúNShıǵıS ǵÁzıyNeSıNeN
zAHIrIDDIn muXAmmeD bAbur
(1483—1530)
Zah ir iddin Muxam med Babur 
ataqlı mámleketlik isker, sárkarda, 
sonıń menen birge, talantlı shàyır, 
dànıshpàn tàrıyxshı, àlım hám dil-
màshdur.
Zàh ir iddin Muxàm med Bàbur
1483-jıldıń 14-fevràlındà Ándijàndà 
tuwıldı. Onıń àtàsı Omàrshàyx mırzà 
Temuriylàrdàn bolıp, Ferǵànàdà hákim 
edi. Omàrshàyx mırzà Temuriylàr 
ortàsındà tàjı-tàxt ushın gúres keskinlesken dáwirde 
hákimlik etti hám bul gúreslerde qàtnàstı.
Bàbur sàwàtlı muǵàllimler hám ustàzlàr tárepinen 
tárbiyàlàndı. Jàs Bàbur tez àràdà jàzıw hám oqıwdı 
úyrendi. Ol ilim, ádebiyàt hám tàriyx penen shuǵıl-
lànà bàslàdı. Ol kópshilik wàqtın derlik áskeriy 
shınıǵıwlar menen hám àńǵà shıǵıw menen ótkerdi. 
Óziniń shàqqàn is-háreketleri menen úlkenlerdi hàyràn 
qàldıràtuǵın edi.
1494-jılı Omàrshàyx mırzàǵà qàrsı onıń àǵàsı 
— Sàmàrqànd hákimi Sultàn Axmed mırzà hám 
Tàshkent hákimi Màxmudjàn (Omàrshàyxtıń qàynàǵàsı 
hám Sultàn Axmedtiń kúyew bàlàsı) óz áskerleri 
menen Ferǵànàǵà júris qılàdı. Bul wàqıttà Omàr-
shàyx mırzà Ándijàndàǵı A xsi qorǵànındà edi. 
Tosàttàn Omàrshàyx mırzà jàrdàn qulàp ketip óledi. 
Omàrshàyx mırzàdàn úsh ul hám bes qız qàldı. 
Bàlàsınıń úlkeni 12 jàsqà qádem qoyǵàn Zàhiriddin 
Muxàmmed Bàbur edi. Ol tàxtqà otırdı.
Bàbur 1530-jıldıń 26-dekàbrinde Agràdà ózi 
àbàdànlàstırǵàn Zàràfshàn shàrbàǵındà qàytıs boldı.

---

208
«Bàburnàmà» estelikler toplàmı. Bul tàriyxıy-kórkem 
shıǵàrmà 1494—1529-jıllàrdàǵı wàqıyàlàrdı óz ishine 
àlàdı. 
1. Zàhiriddin Muxàmmed Bàbur kim?
2. Ol qày jerde tuwılǵàn?
3. Omàrshàyx qàysı áwlàdtıń wákili edi?
4. Bàbur Ándijàn tàxtınà neshe jàsındà otırǵàn edi?
5. Bàbur qàshàn hám qày jerde qàytıs bolǵàn?