ÁdebIyàt -klàss ushÍn sàbàqlÍq-xrestomàtIyà Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan úshinshi bàsılım nóKIs «bIlIm» 2017 uoK

Bàburnàmà
«Bàburnàmà» — estelikler toplàmı bolıp, tàriy-
xıy-kórkem shıǵàrmà. 1494—1529-jıllàrdàǵı wàqıyà-
làrdı — Màwàràwnnàxr, Xoràsàn, Awǵànstàn hám 
Hindstàndà júz bergen hám Bàburdıń ózi qàtnàsqàn 
feodàllıq urıslàrdı óz ishine àlàdı. 
«Bàburnàmà» X V ásirdiń àqırı X V I ásirdiń 
30-jıllàrındàǵı wàqıyàlàr tiykàrındà àvtordıń esinde 
qàlǵànlàrınà tiykàrlànıp jàzılǵàn lirikàlıq shıǵàrmà. 
Shıǵàrmàdà tàriyxıy tulǵàlàr Omàrshàyx mırzà, Xusàyn 
Bàyqàrà, Sultàn Axmed mırzà, Xısràwshàx usàǵàn 
tàriyxıy àdàmlàrdıń xızmetleri kórkemlik penen sóz 
etiledi.
Ómiri sàwıt àstındà ótken àdàmnıń «Bàburnàmà» 
sıyàqlı úlken bir shıǵàrmà jàzıwı, ózbek prozàsınıń 
tiykàrın sàlǵàn ájàyıp miyràs qàldırıwı, bul — ájàyıp 
jetiskenlik.
Bàbur wàtànınàn àyrılǵàn jàǵdàylàrdı:
Seslerge qosılǵàn bir này emespen,
Yàki múlk izlegen bir bày emespen,
Bàbur Qàbuldà qàldı dep giyne tutpàń,
Kewlim ǵàmlı shàx yà gedey emespen, 
— dep túsindiredi «Ózge jurttà sultàn bolǵànshà, 
óz elińde ultàn bol» — degendey óziniń Qàbuldà 

---

209
(Awǵànstàndà) pàtshà bolǵànınà kewli tolmàǵànlıǵı 
seziledi.
Hátte óz elin tàslàp Hindstànǵà ketkeninde de:
Tágdirimde tàlày shàlàlıq boldı,
Hár isti oylàsàm qátelik boldı,
Óz elimdi tàslàp Hindge jol àldım,
Yà, rábbim, neteyin, júzi qàràlıq boldı, 
—
dep óz xàlqınàn keshirim soràdı. Biràq ol Hind-
stàndà sháwketli ádil pàtshà bolǵàn. Hindstàn 
mámleketiniń mádeniyàtınıń ràwàjlànıwınà tiykàr sàlǵàn 
ullı mámleketlik isker, àlım hám shàyır.
1. «Bàburnàmà» qàndày shıǵàrmà?
2. 1494 — 1529-jıllàrdà qàysı qàlàlàrdàǵı wàqıyàlàr sóz
etiledi?
3. Shıǵarmada qàysı dáwirdegi wàqıyàlàr sóz 
etiledi?
4. Qaysı tariyxıy insanlar hàqqındà sóz etiledi?
14—Ádebiyàt, 6-kl

---

210