Davriy sistemaning II gruppasi bosh gruppachasidagi element- larning umumiy tavsifi

IIA guruh metallaridan eng muhimi kalsiydir.

IIA guruh metallaridan eng muhimi kalsiydir.

Kalsiyni metallik ko’rinishida birinchi marta 1808 yilda Devi (Angliya) da ochgan.

Tabiatda tarqalishi Yerning litosfera qatlamida tarqalishi bo’yicha kalsiy 5–chi o’rinda, kalsiy ko’pgina tog’ jinslari va minerallari tarkibiga kiradi. Tuproqda, tirik organizmlarda va tabiiy suvlarda (dengiz suvida 0,4 g Ca2+ ioni bo’ladi) uchraydi.

Karbonatlari: CaCO3 – ohak tosh, marmar,

MgCa(CO3)2- dolomit

Sulfatlari: CaSO4 – angidrit; CaSO4 ∙ 2H2O - gips;

• Sulfatlari: CaSO4 – angidrit; CaSO4 ∙ 2H2O - gips;
• CaSO4 ∙ (0,5)H2O – alebastr;

• Fosfatlari:
• apatitlar: Ca5(PO4)3(OH)-gidroksiapatit;
• Ca5(PO4)3(F)-ftorapatit;
• Ca5(PO4)3(Cl)- xlorapatit;
• Ca5(PO4)2 – fosforit yoki suyak uni.
• Hayvonlar va o’simliklar uchun kalsiy muhim hayotiy element.

• Katta yoshdagi odamlar organizmida ~2% gacha kalsiy bo’ladi, buning ustiga 99% har xil fosfatlar shaklida suyakda va tishda bo’ladi. Ca2+ ionlarining mavjudligi qonning ivishini ta’minlaydi. Odam uchun bir sutkalik kalsiyga bo’lgan miqdor ~1 g ni tashkil qiladi. Organizmda kalsiy yetishmaganda suyakning yumshashi va mo’rt bo’lishi kuzatiladi.
• Organizmda karbonatli, fosfatli modda almashinish jarayoni buzilsa, vitamin D etishmaganda raxit kasalligi kuchayadi.
• CaCO3–dan dengiz korallari (dengiz marjonlari), faraminiferlarning rakovinalari tuzilgan.

• Kalsiyning olinishi
• Kalsiy xloridni kaliy xlorid bilan aralashmasi suyuqlanmasini 8500C da temir katodda elektroliz qilib olinadi.
• CaCl2 Ca2+ + 2CI-
• katodda : Ca2++2e- = Ca0
• anodda: 2CI- -2e- = CI2