•davr nashriyoti t o s h k e n t

Birinchi aviakonstruktorlar va uchuvchilar

Britaniyalik  jurnalistning  o ‘g ‘li  Anri  Farman  Fransiyada  o'sib 

ulg'aydi.  1890-yillarda  u  yangi  spo rt turi  -   velosiped  poygasi,  ke­

yinchalik esa avtom obil sporti bilan shug'ullandi.

1907-yildan  u  aeroplanda  uchishga  qiziqib  qoldi.  Uchuvchi  si­

fatida  erishgan  yutuqlari  uni  Fransiyadagi  eng  mashhur  insonlar- 

dan  biriga  aylantirdi  va  unga  boylik  keltirdi.  Anri  Farman  o'zining 

bor mablag'ini aviatsiya fabrikasi yaratishga sarfladi,  uning birinchi 

aeroplani -  korobkasim on ilon -  unga tezda m uvaffaqiyat keltirdi.

Farmanning itaradigan parrakli samolyotlaridan biri

Anri  Farman  ko'plab aviatsiya bayramlari va  m usobaqalarida  ishti- 

rok etardi.  U sam olyotlarni elero nlar -  qanotning  orqa qirrasidagi 

qaram a-qarshi  tom onga  buriladigan  gorizontal  rullar  yordam ida 

boshqarish usulini kashf qildi.

Anrining  akasi  M oris  ham  aviatsiya  ishlari  bilan  faol  shug'ullana 

boshladi  va  1912-yilga  kelib  aka-uka  Farmanlar  Fransiyadagi  ye- 

takchi  aviatsiya  ishlab  chiqaruvchilariga  aylanishdi,  ular  B irinc­

hi  jahon  urushi  yillarida  12  mingdan  ortiq  harbiy  sam olyotlar 

ishlab  chiqardilar.  Fransiyada  Santos-Dyum on  konstruksiyasi 

bo'yicha  ishlab chiqarilgan  «Demuazel»  («Ninachi»)  sam olyoti  tez- 

ligi  va  uzoqqa  uchishi  bilan  o'sha vaqtdagi  sam olyotlardan  ajralib

---

0 ‘tgan  asrning  boshlarida  k o ‘p   mamlakatlarda 

aviatsiya  m usobaqalari  tkazila  boshlandi,  bu 

musobaqalarda  uchuvchilar  tez  uchish,  boshqa­

rish  mahorati,  q o ‘nish  aniqligi  bo'yicha  bellashardilar.  Juda 

ko'p uchuvchilar musobaqalarda  m ayib-m ajruh  bo'lib qolar- 

dilar yoki halok bo 'lard ila r  U paytlarda maxsus aerodrom lar 

yoki  m aydonlar  qurilm aganligi  sababli  bunday  musobaqa- 

la r  ippodrom larda  yoki  keng  harbiy  mashq  maydonlarida 

tkazilardi.

turardi. XX asrning dastlabki yillarida Yevropada tez-tez tashkil etib 

turiladigan  m usobaqalarda  shu  sam olyot  bilan  ishtirok  etgan 

fransuz  sportchisi  Yuber  Latam  bir  nechta  rekord  rnatgan. 

«Demuazel»  boshqarilishi  oddiy,  angarda  saqlash  uchun  qism- 

larga  oson  ajraladigan  va  nisbatan  arzon  sam olyot  bo'lganligi 

sababli  aviatsiya  oyoqqa  turayotgan  vaqtdagi  eng  taniqli  sport